آماری که باید درباره اسرای عراقی بدانید

ارتباط فردا: نوع و کیفیت توزیع جمعیت و قشربندی اسرای عراقی در ایران  می‌تواند بازتاب ماهیت جنگ  تحمیلی عراق علیه ایران برای نظامیان عراقی باشد. تحلیل آماری از اسرای عراقی نکات نکات قابل توجهی دارد که برای پژوهشگران می تواند منبع الهام بخش تحقیقات‌شان باشد.

اسرای عراقی از لحاظ اعتقادات مذهبی بیشتر آنان شیعه و بقیه سنی یا پیروان مسیحیان کلدانی و آشوری بودند. از نظر قومیتی، عرب ترک و کُرد بودند که کردهای عراقی از کمترین تعداد اسیر برخوردار بودند. در مقاطع مختلفی که تبادل اسرا صورت می‌گرفت تعدادی از آنها به جمهوری اسلامی ایران پناهنده می‌شدند. آمار آنان در طول این مدت ۱۰ هزار و ۶۳۴ نفر بیان شده است.

از این تعداد ۷۶۳۴ نفر با آگاهی از مخاطراتی که انجام مصاحبه با صلیب سرخ جهانی در خصوص ابراز تمایل شخصی برای ماندن در ایران می‌توانست برای آنان داشته باشد به طور رسمی نارضایتی خود را برای بازگشت به عراق اعلام کردند. تعداد ۳۰۰۰ نفر هم از انجام مصاحبه خودداری کردند ولی به عراق هم بازنگشتند. به عبارتی ۱۵ درصد از کل اسیران عراقی تحت تأثیر شرایطی که برای آنان در اردوگاه های ایران فراهم شده بود از بازگشت به کشور خود منصرف شدند.

بیشتر بخوانید:
یک عکس و هزاران حرف
درخواست عجیب اسرای عراقی از ایران
ابوعلی بصری از فرمانده ایرانی خودش چه گفت؟
شهید دقایقی مجاهدین عراقی را چگونه فرماندهی می‌کرد؟

بیشتر پناهندگان عراقی، نیروهای تواب و احرار شاخه نظامی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق بودند و در مقابله با ارتش رژیم بعث شرکت فعال داشتند به طوری که تعداد ۳۰۹ نفر از آنان شهید، ۱۸۷ نفر مفقودالاثر و ۵۸ نفر نیز فوت کردند. تا زمان آزادی آخرین اسرای عراقی حاضر در ایران سال (۱۳۸۲)، تعداد ۱۱۶۶ نفر از آنها به دلایل مختلفی همچون باقی ماندن عارضه‌های ناشی از مجروحیت و کهولت سن فوت کردند که اجساد تمامی آنها به عراق بازگردانده شد. گفتنی است که طی مدت ۲۳ سال نگهداری از این عده عظیم از اسیران عراقی فقط تعداد ۴۷ نفر موفق به فرار از اردوگاه‌ها شدند که این عده نیز در کوتاه مدت دستگیر و به اردوگاه بازگردانده شدند.

میانگین سن اسرای عراقی ۲۵ سال بوده در حالی که اکثر آنها ۸۵ درصد در سنین بین ۲۰ تا ۴۰ سال بودند در عین حال چندصد نفر از اسرا هم نوجوانان زیر ۱۷ سال و درصد ناچیزی نیز افراد مسن بودند. از کل اسرای عراقی حدود ۱۰ درصد دارای تحصیلات بالاتر از دیپلم تا دکترا بودند و حدود ۷۰ درصد آنها تحصیلاتی از سواد خواندن و نوشتن تا دیپلم داشته‌اند.

۲۰ درصد بقیه اسرای عراقی بی‌سواد بودند که مسئولان ایرانی مقدمات سواد آموزی آنان را فراهم کرده بودند. تعدادی از اسرای عراقی سربازان احتیاط و از نظر تخصص نیز متنوع بودند. از پزشک، استاد دانشگاه، دبیر آموزش و پرورش گرفته تا تعمیرکار، بنا، معمار و صنوف مختلف. بیشتر اسرای موجود در اردوگاه‌های ایران، نظامی و شمار بسیار ناچیزی از آنها شاید ۵ (درصد) غیر نظامی بودند.

به لحاظ درجه نظامی نیز باید خاطرنشان کرد که بیش از ۱۰۰۰ نفر از اسراء افسر از ستوان دوم تا سرلشکر و ۱۵ درصد درجه‌دار و بقیه سرباز بودند.  اکثر اسرای عراقی شیعه و بقیه پیرو مذهب تسنن و دین مسیح (ع) بودند. اسرای عراقی پس از اسارت به دلایل مختلف از جمله حاکمیت فضای مذهبی در جمهوری اسلامی ایران و احساس تنهایی و سر به جیب تفکر فرو بردن به مراسم و اعمال دینی علاقه وافری نشان می‌دادند تا آنجا که حدود ۷۰ درصد از آنان اهل نماز و روزه شدند.

بیشتر اسرای عراقی در سال‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ که سلسله عملیات کربلا به اجرا درآمد و بخش اعظمی از خاک میهن را از لوث وجود اجانب پاک شد، به اسارت گرفته شدند. در میان اسرا از سرباز وظیفه و نیروهای جیش‌الشعبی تا سرتیپ و حتی سرلشکر که در مسندهایی همچون جانشین لشکر و فرماندهی تیپ قرار داشتند به چشم می‌خورد. 

انتهای پیام