اتوبوس‌های تندرو، جان‌سختان توقف‌ناپذیر
همشهری آنلاین – سیدسروش طباطبایی‌پور: خطوطی که نامشان برازنده کاربردشان است؛ اتوبوس‌های دوکابینه‌ای که در مسیری اختصاصی و مستقیم، تند و تند می‌آیند و می‌روند تا در نهایت آرامش و سلامت، مسافرانشان را بدون ترافیک و به‌سرعت، به مقصد برسانند.
بیشتر بخوانید:
نگاهی به اتوبوس‌های دوطبقه | سر شاخه‌های چنارهای تهران، دم دست بود!
حالا این روزها، سالگرد تولد ۱۹سالگی این جوان رعنای شهر است؛ عضوی مفید که هنوز که هنوز است، طرفداران خودش را دارد و او هم نسبت به مسافرانش وفادار است. در اینجا گذری به تاریخ حمل‌ونقل عمومی و اتوبوس‌های تندرو خواهیم انداخت.
تولد اتوبوس‌های تندرو
نخستین اتوبوس‌های تندروی پایتخت، در سال ۱۳۸۶ مسیر محله تهرانپارس در شرق تهران را تا میدان آزادی در غرب پیمودند و به‌خاطر استقبال مسافران از این مسیر سریع، امن و بی‌ترافیک روزبه‌روز گسترش هم یافتند؛ به‌حدی که اکنون ۹خط اتوبوسرانی تندرو در تهران وجود دارد که مسیرهای اصلی شهر را به هم پیوند می‌زند. بد نیست بدانید جهان در موضوع استفاده از سامانه اتوبوس‌های تندرو، چندان جلوتر از ما نیست و از این شیوه برای اولین‌بار، دو دهه است که کشورهایی مثل برزیل و کلمبیا در شهرهایی مثل «سائوپائولو» و «بوگوتا» استفاده می‌کنند. امروزه در تهران، ۱۶۴کیلومتر مسیر اتوبوس‌های تندرو وجود دارد که در ۲۹۹ ایستگاه متوقف می‌شوند و مسافران را به نقاط کلیدی شهر می‌رسانند.
برگ برنده اتوبوس‌های تندرو
بی‌آرتی‌سواران معتقدند برگ برنده این خط عمومی، همانا مسیر اختصاصی این اتوبوس‌هاست. وقتی خودروهای شخصی و عمومی در خیابان‌ها درهم پیچیده‌اند تا راهی برای گریز پیدا کنند، این اتوبوس‌های تندرواند که در مسیری اختصاصی با غرور می‌تازند و حتی گاهی به دیگران نیز، خنده‌ای ریز می‌کنند. از دیگر مزایای خطوط اختصاصی این راه عبوری، تصادف‌خیز نبودن آن است. یعنی مسافران خیالشان راحت‌است که در این مسیر اختصاصی، حادثه‌ای رخ نخواهد داد. البته اگر در مسیر اتوبوس‌های تندرو، چالشی هم پیش بیاید، اتوبوس‌های تندرو این امکان را دارند تا به مسیر عادی دیگر خودروها بروند. تنها درصورتی فاجعه رخ می‌دهد که خودروهای شخصی و موتورسیکلت ها بدون توجه به قوانین، پا در کفش اتوبوس‌های تندرو کنند که در این‌صورت، احتمالا ترافیک غیرمتعارفی رخ خواهد داد، چون معمولا این خطوط تا مسافتی، از دو طرف بسته‌اند و امکان خروج از آنها وجود ندارد.
تاریخ وسایل نقلیه عمومی در تهران
شاید ترامواهای اسبی، نخستین وسیله سفر درون‌شهری عمومی در تهران بودند که جناب ناصرالدین‌شاه قاجار آن را پس از سفرهایش به فرنگ، برای تهرانی‌ها به سوغات آورد. ترامواها واگن‌هایی داشتند که بلژیکی‌ها آن را ساخته بودند و برای حرکت آن باید ریل‌های باریک آهنی در زمین کار گذاشته می‌شد. هر واگن سه کوپه مجزا داشت که وسطی برای بانوان بود و پوشیده و اسب‌های بخت‌برگشته پایتخت آنها را می‌کشیدند.
البته اتوبوسرانی تهران از سال ۱۳۰۴ خورشیدی فعالیت خود را آغاز کرد اما ماجرای اتوبوس‌های درون‌شهری و شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، به حدود ۶۹سال پیش بازمی‌گردد؛ وقتی که قانون تأسیس‌اش در مجلس شورای ملی تصویب شد. از آن روز تاکنون اتوبوس‌هایی با شکل‌های گوناگون تهرانی‌ها را جابه‌جا می‌کرد و شرکت اتوبوسرانی به مرور به یکی از بزرگترین شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی تبدیل شد. یکی از جذاب‌ترین اتوبوس‌ها، اتوبوس‌های دوطبقه بود؛ اتوبوس‌هایی که بیش از نیم‌قرن پیش، تحویل شرکت واحد اتوبوسرانی پایتخت شد. همانطور که گفتیم تاریخ اتوبوس‌های تندرو هم به سال۱۳۸۵ بازمی‌گردد که تهران در آن سال با اولویت اتوبوس‌های دوکابین در خطوط تندرو مواجه شد.
از سکه تا کارت هوشمند
سیر تحول بلیت‌های اتوبوس هم خواندنی است. تهرانی‌ها ابتدا برای سوارشدن به اتوبوس باید سکه می‌دادند، آن هم سکه‌هایی که برای هر شرکت اتوبوسرانی متفاوت بود و یا باید کاغذهایی می‌خریدند که بیشتر با دست نوشته می‌شدند و ممهور به مهر دستی بود. این ماجرا در بین سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۳۵رخ داد و بلیت‌ها بیشتر جنبه کنترلی و نظم‌بخشی داشتند. پس از تاسیس شرکت واحد، مردم برای سوارشدن به اتوبوس باید بلیت‌های چاپی می‌خریدند، بلیت‌های رنگی، شماره‌دار و چاپی که گاهی با رنگ‌های گوناگون، مسیر را هم مشخص می‌کرد.
از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۷، بلیت‌های دفترچه‌ای به شهروندان معرفی شد که معمولا روی گرافیک آن دقت می‌شد و برای دوره زمانی مشخصی اعتبار داشتند. اما نقطه عطف، وقتی رخ داد که کارت‌های هوشمند به‌میان آمدند. به‌خصوص کارت‌های هوشمند برای مسافران عجول بی‌آرتی بسیار مناسب بودند که البته قابلیت شارژ هم داشت. بد نیست بدانید این روزها برای استفاده از اتوبوس‌های تندرو در سطح کلانشهر تهران، حتما باید کارت‌بلیت الکترونیکی داشته باشید، زیرا پرداخت نقدی امکان‌پذیر نیست. البته به‌گفته مدیرعامل شرکت واحد، اخیراً نیز امکان پرداخت آنلاین کرایه در تمام ایستگاه‌های خطوط تندرو، فراهم شده است.
