از ماجرای تقلب در آرای مردمی تا سیمرغ ندادن به نوید محمدزاده در «فیلم فجر»
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی برنامه، هفتمین جلسه از سلسله نشست‌های ماهانه «سینما رو به آینده» که به همت سازمان سینمایی سوره و میزبانی امیر قادری برگزار می‌شود، شامگاه ۶ بهمن در پردیس سینمایی آزادی میزبان سیدمهدی طباطبایی‌نژاد دبیر دوره ۳۹ و علیرضا رضاداد دبیر دوره‌های ۲۲ تا ۲۵، ۳۲ و ۳۳ فیلم فجر بود و به بررسی چهار دهه برگزاری جشنواره فیلم فجر اختصاص داشت.
چالش آقای شاهسواری مطالبه‌گری جامعه سینماگران است
علیرضا رضاداد در ابتدای نشست درباره چالش‌های جشنواره فجر ۴۳ به دبیری منوچهر شاهسواری عنوان کرد: اصولا در اولین دوره استقرار دولت جدید، دبیران جشنواره با مطالبات متعددی روبه‌رو می‌شوند چراکه دولت‌ها به نسبت هم درصد محافظه‌کاری متفاوتی دارند. من در سال ۱۳۸۴ و ۱۳۹۲ به ترتیب با ورود آقای محمود احمدی‌نژاد و آقای حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور، دبیر جشنواره بودم و در هر ۲ دوره این وضعیت وجود داشت؛ برای همین معتقدم چالش آقای شاهسواری همین مطالبه‌گری جامعه سینماگران باشد چراکه قطعا آنها معتقدند با روی کار آمدن آقای مسعود پزشکیان تغییراتی باید در حوزه فرهنگ و هنر صورت گیرد.
وی ضمن اظهار اینکه شورای سیاستگذاری یک هندوانه دربسته است، ادامه داد: امسال با جداسازی بخش بین‌الملل از جشنواره فیلم فجر، جرقه‌های درستی زده شد. باید گفت که کشف استعدادها در چارچوب‌های نظام اداری نمی‌گنجد؛ به عنوان مثال ما در سال ۱۳۹۲ فیلم‌هایی را که مجوز ویدیویی داشتند اما پروانه ساخت سینمایی نه، بررسی کردیم تا ببینیم کدام یک شایستگی این را دارند که به تبدیل مجوز فکر کنیم. در آن دوره فیلم «چند متر مکعب عشق» و یک اثر دیگر کشف شد.
شاید مهمترین چالش جشنواره فجر ۴۳ مخاطب باشد!
طباطبایی‌نژاد درباره بزرگترین چالش منوچهر شاهسواری در برگزاری جشنواره ۴۳ بیان کرد: بزرگترین چالش، مطالبه‌گری است اما به نظرم مهمترین چالش این جشنواره با سیاستی که دوستان پیش گرفتند و آقای شهسواری می‌خواهد همه را راضی کند تا به مطالبه جامعه سینمایی پاسخ دهد، این است که فیلم‌های ضعیف و متوسط رو به پایین به جشنواره راه پیدا کردند و مخاطب را خسته می‌کند. هر جشنواره‌ای که ۴ تا ۵ فیلم متوسط به بالا یعنی خوب و ۱ تا ۲ اثر شاهکار داشته باشد، بسیار خوش شانس است. اما زمانی که سبد فیلم‌ها بزرگ چیده شود، تعداد فیلم‌های متوسط رو به پایین، بالا می‌رود و این باعث می‌شود فیلم‌های خوب هم در میان آنها گم شوند. من چالش پیش روی آقای شاهسواری را مخاطب می‌دانم و معتقدم که امکان عقلی ندارد که سینمای ایران ۳۳ فیلم خوب یا متوسط رو به بالا داشته باشد.
محمود گبرلو که عضو هیئت انتخاب جشنواره فجر ۴۳ بوده است و در جمع مخاطبان این نشست حضور داشت، درباره اینکه آیا موضوع وفاق ملی باعث نشده که فیلم متوسط رو به پایین در جشنواره امسال پذیرفته شود، تصریح کرد: هیئت انتخاب موظف است که طبق جدول مشخص شده فیلم انتخاب کند. طبیعتا ما اگر دلی فیلم‌ها را انتخاب کنیم بیش از ۵ تا ۶ فیلم خوب را انتخاب نخواهیم کرد؛ اما اگر بخواهیم طبق جدول پیش برویم، شرایط متفاوت خواهد بود. ما به جایی رسیدیم که فیلم‌ها را به شکل نصف به علاوه یک رای انتخاب کردیم و احتمالا ظن آقای طباطبایی‌نژاد درست باشد. شاید ما ۱۰ فیلم داشتیم که ۷ رای موافق را داشتند و باقی فیلم‌ها باب میل همه اعضا نبود.
طباطبایی‌نژاد تصریح کرد: ما در سال‌های گذشته ۲ فیلم اولی را در سودای سیمرغ می‌گذاشتیم و بقیه را فیلم اولی می‌دانستیم. این موضوع باعث می‌شد مخاطب با نگاه بازتری فیلم را ببیند و بداند که این اثر یک فیلم اولی است. من باور دارم که این چالش جدی مخاطب خواهد بود و کیفیت میانگین آثار سینمای ایران افول خواهد کرد. من به شما ندید می‌گویم امکان ندارد در میان ۱۳ فیلم اولی، بیش از ۴ اثر خوب وجود داشته باشد.
نگاه‌ها نسبت به فیلم‌اولی‌ها تغییر کرده است
رضاداد درباره جایگاه جشنواره فیلم فجر یادآور شد: در جشنواره‌هایی مانند کن هم که هزاران فیلم از سراسر دنیا در آن شرکت می‌کنند، ۲۰ اثر را انتخاب می‌کنند که در نهایت ۱۰ اثر از آنها کیفیت لازم را ندارند. پس نمی‌شود از سینمای ایران انتظار داشت که ۳۳ فیلم داشته باشد که بتواند همه را راضی کند. من همواره گمانم این بوده که به جایگاه فیلم فجر توجه داشته باشیم و آن را با جشنواره‌های برلین و کن مقایسه نکنیم. جشنواره فجر حلقه‌ای از مجموعه زنجیره سینمای ایران و محل تلاقی و ارزیابی فعالیت سینمایی است که به حمایت و واکنش مخاطب نیاز دارد.
وی ادامه داد: فیلمسازان اول با یک چالشی مواجه بودند که اکنون برطرف شده است و آن هم جذب عوامل حرفه‌ای بود. در حال حاضر نگاه به فیلم اولی‌ها تغییر کرده است و بسیاری از تهیه‌کنندگان علاقه‌مند هستند با فیلم اولی‌ها کار کنند. سینمای ایران یک موجود زنده و مدام در حال تغییر استانداردهای خودش است. لذا این چالشی که آقای طباطبایی نژاد به آن اشاره کرد، چالش محتملی است اما مخاطب جشنواره فجر باید بداند با چه آثاری روبه‌رو است و چه نقشی در سبد سینمای ایران در جشنواره فیلم فجر ایفا می‌کند. به همین دلیل هیچ زمان ارزیابی مخاطب در طول برگزاری جشنواره فیلم فجر با ارزیابی مخاطب در طول سال سینمای ایران یکسان نیست.
سپس محمود گبرلو اظهار کرد: ما در هیئت انتخاب به خودمان اجازه ندادیم که به هیچ فیلمی لقب بد القا کنیم. ما هر فیلمی را که چارچوب سینمایی درست داشت، انتخاب کردیم و انتظار داریم که منتقدان و کارشناسان درباره آن نظر دهند. ما باید این را رسالت خود بدانیم که تیتر فیلم اولی را کنار بگذاریم. قطعا در این جشنواره با کارگردانان بنامی روبه‌رو خواهیم شد که نام‌آشنا نیستند.
اولین تاثیر دبیر جشنواره روی هیئت داوران است
در بخش دیگری از این نشست، رضاداد درباره تاثیر دبیر جشنواره روی روند کلی جشنواره گفت: اولین تاثیر دبیر جشنواره روی هیئت داوران است و من در ادوار مختلف به نوع ترکیب بسیار زیاد اهمیت می‌دادم. اولین پارامتر من این بود که افرادی را انتخاب کنم که محبوب سینماگران هستند به طوری که برآیند نمره آنها ۱۵ به بالا باشد. من دیدگاهم این است که جشنواره از دهه ۶۰ به بعد قدرت نمایندگی جامعه سینمایی را پیدا کرده است. ما در هر دوره پارامترهای خاصی داریم به عنوان مثال در سال ۱۳۹۲ ما با کمترین میزان مخاطب روبه‌رو بودیم و باید کاری می‌کردیم که مخاطب رشد پیدا کند. این چند برابر شدن مخاطب قطعا به ترکیب هیئت داوران مربوط است که بتواند دیدگاه‌های متوسط سلیقه مخاطب را نمایندگی کند.
وی ادامه داد: اگر افرادی را برگزینیم که گرایش آنها فیلم‌های مینیمال و یا جشنواره‌ای باشد، قدرت جذب مخاطب در سینما کاهش پیدا می‌کند. یا اگر ترکیب را مضمون‌گرا انتخاب کنیم، ممکن است بقیه فکر کنند جشنواره را پاستوریزه کرده‌ایم. یکی دیگر از معذورات ما در انتخاب افراد برای هیئت انتخاب و داوری این است که آن سال چه کسانی فیلم دارند؟ افرادی که خودشان آن سال فیلم دارند نباید مشارکتی در داوری جشنواره داشته باشند. بر این اساس ما اولویت‌بندی می‌کنیم که چه افرادی در هیئت‌ها باشند.
رضاداد درباره اظهارنظر مستقیم دبیر نیز بیان کرد: این موضوع حتی برای خود داوران آنقدر گل‌درشت نیست. دبیر فقط باید حواسش باشد که چارچوب‌ها را حفظ کند. داوران به شدت تحت فشار اطلاعاتی هستند که در فیلم‌های مختلف وجود دارند چراکه طی ۱۰ روز ۳۳ فیلم را داوری کردن، کار بسیار سختی است. دبیر باید در آن دوره برای داوران ایجاد آرامش و از حال آنها مراقبت کند. همچنین باید حواسش باشد که در گفتگوهای داوران به ویژه در دوره نامزدی اشتباه فاحش رخ ندهد. در مرحله نامزدی هر کدام از داوران برای هر بخش که حدودا ۲۰ تا می‌شود، ۴ تا ۵ نامزد دارند. اگر فرصت گفتگوی خوب ایجاد شود، خود به خود باعث می‌شود آنچه از داوری انتظار داریم، رخ دهد.
ماجرای سیمرغی که به نوید محمدزاده نرسید
وی ادامه داد: ما در سال ۱۳۹۲، ۲ فیلم بیگ پروداکشن داشتیم؛ «چ» و «روز رستاخیز». من از روز اول جشنواره نگران داوری این ۲ فیلم بودم چراکه هر ۲ فیلم، کارگردانان بانفوذی داشتند. در آن سال نگران این بودم که اگر همه جوایز را این ۲ فیلم بگیرند، تکلیف سینمای ایران در جشنواره سال بعد چه خواهد بود؟ ما آن سال از مقررات عبور کردیم و هزینه دادیم که یک جایزه به بهترین فیلم بخش خصوصی دهیم که به فیلم «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» آقای افخمی تعلق گرفت.
رضاداد تاکید کرد: ما درباره فیلم «عصبانی نیستم» چالش درون وزارتخانه‌ای داشتیم که منجر به جایزه ندادن به نوید محمدزاده شد. فضای عمومی که در طول جشنواره برای فیلم‌ها ساخته می‌شوند، بسیار مهم است. برخی سال‌ها داوران خودشان را در فضای ایزوله رسانه‌ای می‌گذارند که هیچ تاثیری از بیرون نگیرند و برخی سال‌ها هم به این شکل نیست. من معتقدم که الان نمی‌توان در معرض رسانه نبود.
طباطبایی‌نژاد درباره این موضوع بیان کرد: ۹۰ درصد چینش داوران با دبیر است و دیگران نهایت ۱۰ درصد می‌توانند روی این روند تاثیر بگذارند. همه دبیران در میان هیئت داورانشان ۲ تا ۳ نفر یار غار دارند که می‌توانند به وسیله آنها نظراتشان را در میان بگذارند. در دوره ۳۹ جشنواره فجر ما به دلیل شیوع کرونا داوری بخش مستند را زودتر شروع کردیم. وقتی تمام شد دوستان به من گفتند هیچ اثری شایسته دریافت سیمرغ نیست و روی این تصمیم خود پافشاری کردند. من به آنها گفتم خودم یک اثر را دعوت می‌کنم. با تهیه‌کننده مستند «کودتای ۵۳» تماس گرفتم و درباره حضور در جشنواره با او حرف زدم. این اثر را که انصافا مستند باشکوهی است، به جشنواره آوردیم و قرار بود سیمرغ بگیرد اما زمانی که لیست را به آقای انتظامی ارایه دادیم ایشان به من زنگ زد و گفت ملاحظاتی وجود دارد و این اثر نباید جایزه بگیرد.
وی ادامه داد: در نهایت پیشنهاد دادم که از طرف جشنواره بیانیه‌ای صادر کنیم مبنی بر اینکه چون فیلم‌های بخش مستند و کوتاه در یک ماه گذشته به نمایش درآمده و اکران آنلاین شدند، در جشنواره فجر نمایش داده نمی‌شوند. پس از آن بدون نمایش آثار، سیمرغ به مستند «کودتای ۵۳» تعلق گرفت.
ما به جشنواره فیلم ایران نیاز داریم
طباطبایی‌نژاد اظهار کرد: آقای ایوبی نگاه درستی به جشنواره فجر داشت که بخش ملی و بین‌المللی را جدا کند. قرار بود سال ۱۳۹۴ اولین دوره جشنواره فیلم ایران برگزار شود اما از ترس مجلس اسم آن را فجر بین‌الملل گذاشتند که از همانجا اشتباه رخ داد چراکه نباید بخش بین‌الملل، ادامه فجر می‌بود. اگر کسی در آینده بخواهد جشنواره بین‌المللی فیلم ایران را راه بیندازد، باید اسم و رسمش به طور کلی عوض شود. ما به جشنواره فیلم ایران نیاز داریم که به هیچ عنوان اسم فجر رویش نباشد. اسم ایران هیچ کم از فجر ندارد و خارجی‌ها باید اسم جشنواره برایشان آشنا باشد. من پیشنهاد می‌دهم که اگر دولت جدید می‌خواهد بخش بین‌الملل را ادامه دهد، جشنواره ایران را بسازد و از فیلم‌های منطقه‌ای و فارسی زبان شروع به کار کند.
ماجرای تقلب در سیمرغ مردمی جشنواره فجر ۳۹
وی درباره رای مردمی در جشنواره بیان کرد: افکار عمومی ضریب خطا دارد به ویژه شکل رای‌گیری آن و زمانی که آرا به هم نزدیک است. در نهایت سیمرغ مردمی حتما مهمتر از ضریب خطاست. از زمانی که سیستم پیش‌فروش ستونی و مکانیزه شد و اگر سانس ویژه نداشته باشیم، ضریب خطای رای مردمی قطعا کاهش پیدا خواهد کرد. اگر تیمی کارش را درست انجام دهد، ضریب خطایش بیشتر از ۵ درصد نخواهد بود. از زمانی که سمفا بلیت فروشی را مکانیزه کرده است اگر تقلبی صورت بگیرد کاملا پیداست.
طباطبایی‌نژاد در پایان گفت: خاطره‌ای از تقلب صورت گرفته در آرای مردمی می‌گویم. ساعت ۲۳:۳۰، ۲۱ بهمن و یک روز مانده به پایان برگزاری جشنواره فجر ۳۹ دوستان به من اطلاع دادند که رای ۲ فیلم هزارتا هزارتا بالا می‌رود. از آنجا که بلیت‌ها کد دارد معلوم شد که سایت هک شده است. ابتدا گفتیم اطلاع رسانی کنیم که به دلیل تقلب صورت گرفته سیمرغ مردمی نداریم اما آبروریزی بود. تیمی ۵ نفره تشکیل دادیم که در ۲۴ ساعت تمام رای‌ها را با کد سینمایی چک کنند. بچه‌ها تا ۲ ساعت مانده به اختتامیه یک به یک رای‌ها را پالایش کردند و اتفاقا فیلمی که تقلب کرد، در رای هم جلوتر بود و سیمرغ مردمی را از آن خود کرد.
