امامی فراتر از زمان؛ مرثیه‌ای بر غربت خورشید علم و صداقت
خبرگزاری مهر، گروه استانها: در روزگاری که شمشیرها زبان سخن بودند و ظلم، ردای حکومت به تن داشت، مردی در گوشه‌ای از مدینه ایستاد و بی‌آنکه تازیانه‌ای در دست بگیرد یا فریادی بر زبان جاری سازد، بزرگ‌ترین نهضت معرفتی تاریخ اسلام را بنیاد نهاد، مردی با قامتی استوار، چشمانی آرام، و کلامی که چون باران، دل‌ها را نرم می‌کرد و چون شمشیر، جهل را می‌شکافت: نامش جعفر، پدرش محمد (ع)، و روحش متصل به آسمان.
امام جعفر صادق (ع)، ششمین چراغ فروزان امامت، نه‌تنها پیشوای شیعیان که میراث‌دار اندیشه نبوی و وارث حکمت علوی بود، در روزگاری که خلافت از مسیر نبوت منحرف شده و جای معرفت را جدل‌های سیاسی گرفته بود، او چون چشمه‌ای زلال، راهی دیگر گشود و آن راهی بود که نه به شمشیر ختم می‌شد و نه به سلطه، بلکه به عقل، به پرسش، به استدلال، و به حقیقت.
امام صادق (ع) در میان گردوغبار تعصب و خرافه، پرچم علم را برافراشت، صدای او پژواکی از علم و حلم بود و او همان کسی بود که از فقه گفت، اما نه فقهی بی‌روح؛ از عقیده گفت، اما نه با زبان تکفیر؛ از اخلاق گفت، اما نه به‌سان واعظی که خود از آن دور است.
امام صادق (ع) به ما آموخت که علم، بی‌اخلاق، سراب است؛ و عبادت، بی‌عدالت، نفاق و شهادتش، پایان غربت او نبود، بلکه آغاز مظلومیت حقیقت در تاریخ بود، چه تلخ است که مردی با آن همه شکوه، با زهر، در تنهایی به شهادت رسید و حتی اجازه نیافت که با یارانش، وداع کند.
امروز، در عصر تکنولوژی و بحران معنا، در هیاهوی شبکه‌ها و شلوغی شعارها، هنوز کلام او روشنگر است، در زمانه‌اش غریب بود، اما در تاریخ جاودانه شد به طوری که اگر امروز کسی بخواهد از جعفر بن محمد بگوید، کافی‌ست بگوید: او مردی بود که دین را از سلطه نجات داد و علم را با ایمان آشتی داد.
امام جعفر صادق (ع) اگرچه در عصر خفقان و سرکوب زیست، اما به‌جای ستیز مستقیم، انقلاب فکری آفرید، او به‌جای شمشیر، قلم برداشت و به‌جای فریاد، اندیشه پروراند و به ما آموخت که گاه ماندگارترین مقاومت‌ها، آن‌هایی هستند که در سکوت می‌رویند و در دل‌ها جا می‌گیرند، سیره او الگویی است برای همه آنان که در شرایط دشوار، راه حقیقت را گم نمی‌کنند و ایمان را به قیمت مصلحت نمی‌فروشند.
امروز، بیش از همیشه نیازمند بازگشت به آن مکتبیم؛ مکتبی که دینداری را در رفتار معنا می‌کند، و ایمان را در راستی، صداقت، مهربانی و خردورزی می‌سنجد.
امام صادق (ع) پایه‌گذار تبیین جامع تشیع و گسترش علم و اخلاق بود
امام جمعه محلات در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن فرارسیدن سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) اظهار کرد: دوران امامت امام پنجم شیعیان با تضعیف حکومت بنی‌امیه و تثبیت‌نشده بودن قدرت بنی‌عباس همراه بود که شرایطی خاص برای تبیین اسلام ناب و گسترش مفاهیم اصیل دینی فراهم کرد.
حجت‌الاسلام مهدی ربانی افزود: امام صادق (ع) از این فرصت برای تربیت شاگردان فراوان در حوزه‌های مختلف علمی بهره برد و مکتب اهل بیت (ع) را به شکلی جامع تبیین کرد؛ از این‌رو، مذهب شیعه با نام «مذهب جعفری» شناخته می‌شود و بسیاری از دانشمندان و رهبران مذاهب دیگر نیز در محضر آن حضرت شاگردی کرده‌اند و علوم دینی و حتی غیردینی، از جمله پزشکی، تحت تأثیر آموزش‌های ایشان توسعه یافت.
وی ادامه داد: امام صادق (ع) افزون بر فعالیت‌های علمی، به موضوعات اخلاقی، تربیتی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی نیز توجه ویژه‌ای داشتند و روایات ارزشمندی از ایشان در این زمینه‌ها به یادگار مانده است که نقش مهمی در تقویت شخصیت فردی و اجتماعی مسلمانان دارد.
امام جمعه محلات با بیان اینکه امام صادق (ع) هیچ‌گاه زیر بار همکاری با حکومت‌های طاغوتی نرفت، تصریح کرد: بنی‌امیه و بنی‌عباس تلاش می‌کردند از جایگاه امام برای مشروعیت‌بخشی به حکومت خود استفاده کنند، اما ایشان هرگز تن به چنین همکاری ندادند که این استقلال سیاسی یکی از افتخارات مکتب شیعه به شمار می‌رود.
امام جمعه محلات با اشاره به نحوه شهادت امام صادق (ع) گفت: دشمنان اهل بیت (ع) که از رویارویی مستقیم واهمه داشتند، در ظاهر اظهار دوستی می‌کردند اما با نفاق پنهان، به مسموم‌سازی و شهادت ائمه اقدام می‌کردند تا چهره خود را در برابر مردم حفظ کرده و از اعتراضات عمومی در امان بمانند؛ همان‌گونه که تجربه تلخ کربلا برای آن‌ها گران تمام شده بود.
لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی برای گرامیداشت شخصیت علمی امام صادق (ع)
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان محلات در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) اظهار کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز است که آموزه‌های علمی، اخلاقی و اجتماعی این امام بزرگوار در قالب‌های متنوع فرهنگی، هنری و رسانه‌ای به نسل جوان منتقل شود.
وی افزود: برگزاری همایش‌ها و سخنرانی‌هایی با حضور علما و پژوهشگران در حوزه‌هایی مانند فقه، کلام، فلسفه و تاریخ اسلامی، یکی از راه‌های تبیین جایگاه بی‌بدیل امام صادق (ع) در تمدن‌سازی علمی جهان اسلام است، همچنین نمایشگاه‌های فرهنگی، کتاب و هنرهای تجسمی ظرفیت‌هایی هستند که می‌تواند فضایی برای معرفی زندگی و اندیشه‌های آن حضرت را فراهم آورد.
حجت الاسلام احمدی به ظرفیت هنرهای تصویری و دیجیتال نیز اشاره کرد و گفت: تولید فیلم‌ها، مستندها، نماهنگ‌ها، پادکست‌ها و محتواهای رسانه‌ای می‌تواند راهی برای ارتباط بهتر نسل جدید با معارف عمیق مکتب صادقی باشد و راه‌اندازی کمپین‌های رسانه‌ای در فضای مجازی، فرصتی برای نشر گسترده آموزه‌های این امام همام است.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان محلات، همچنین از اجرای طرح‌های خیریه و اجتماعی با الهام از سیره انسان‌دوستانه امام صادق (ع) سخن گفت و بیان کرد: کمک به نیازمندان، حمایت از یتیمان و فعالیت‌های مردمی در این ایام، می‌تواند تجلی عملی از روح دین‌مداری و مهربانی امام صادق (ع) باشد.
وی افزود: با وجود اختلاف‌نظرهای کلامی در دوران امام صادق (ع)، آن حضرت همواره بر وحدت در اصول دین تأکید داشته و همواره بر دوری از تفرقه و شکاف تاکید داشتند که این رویکرد، امروز نیز الگویی راهبردی برای جامعه اسلامی در مقابله با دشمنان بیرونی و عبور از اختلافات داخلی است.
وی تصریح کرد: مبارزه امام صادق (ع) با ظلم خلفای بنی‌امیه و عباسی، همواره با موضعی استوار و در عین حال با رویکردی نرم و حکیمانه همراه بود و باید اذعان کرد این روش، الگویی ارزشمند برای امروز است تا مبارزه با فساد و ستم، هوشمندانه، مداوم و هم‌راستا با ارتقای آگاهی و تربیت فکری جامعه دنبال شود.
وی تصریح کرد: علم‌گرایی، مبارزه با ظلم، حفظ هویت دینی، تقویت فرهنگ دینی و دعوت به وحدت، از جمله پیام‌های راهبردی سیره امام صادق (ع) برای جامعه امروز است؛ شخصیتی که در سکوت دوران خفقان، فریاد عقلانیت و حقیقت را ماندگار کرد.
بدون تمسک به سیره و روایات اهل بیت (ع)، دستیابی به هدایت ناممکن است.
امام جماعت روستای خلیفه‌کندی در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: بهره‌گیری از احادیثی چون «قال الباقر» و «قال الصادق» چراغی در مسیر هدایت و کمال انسان است
حجت‌الاسلام احمد سهرابی افزود: امیدواریم خداوند متعال در این ایام غم‌بار، ما را جزو سوگواران و عزاداران واقعی آن حضرت قرار دهد.
وی با بیان اینکه گرامیداشت ایام شهادت اهل بیت (ع) آثار معنوی و برکات فراوانی برای جامعه به همراه دارد، افزود: پرداختن به مناسبت‌های مذهبی و آشنایی با زندگانی معصومین (ع)، زمینه‌ساز ارتقای معرفت دینی مردم جامعه است زیرا انسانی که اهل بیت را بشناسد، به معرفت حقیقی نسبت به اسلام نائل می‌شود شناخت امام، هم‌سنگ با شناخت دین است، طبق روایات، هرکس امام خویش را نشناسد، مرگ او مرگ جاهلیت خواهد بود.
حجت‌الاسلام سهرابی با استناد به حدیثی از امام صادق (ع) ادامه داد: امام می‌فرمایند: هرگاه کسی نسبت به ظلمی که به اهل بیت وارد شده غمگین شود، نفس‌های او عبادت و تسبیح تلقی می‌شود، این حدیث، اهمیت مودت، محبت و همراهی قلبی با اهل بیت (ع)، را به خوبی نشان می‌دهد زیرا اجر رسالت تنها از طریق محبت اهل بیت (ع) ادا می‌شود.
وی تصریح کرد: شناخت سیره زندگی امامان معصوم، تکلیفی الهی است؛ چرا که خداوند انبیا و اوصیا را به عنوان اسوه‌های زندگی بشر معرفی کرده است و آنان برگزیدگان الهی‌اند و رسالت‌شان در تداوم خط پیامبران، راهنمایی انسان‌ها به سوی سعادت است که با مطالعه تاریخ زندگانی ایشان، انسان به عظمت جایگاه آنان پی میبرد و درک می‌کند که پیروی از آنان، راهی مطمئن برای رسیدن به رضوان و قربت الهی است.
امام جماعت روستای خلیفه‌کندی با اشاره به جایگاه علمی و فکری امام جعفر صادق (ع) در جهان اسلام گفت: مذهب شیعه اثنی عشری به دلیل خدمات عظیم علمی و دینی آن حضرت، به مذهب جعفری شهرت یافته است زیرا امام صادق (ع) در شرایط دشوار عصر خود با تربیت شاگردان برجسته و تبیین دقیق مباحث عقیدتی، فقهی، اخلاقی و اجتماعی، مسیر دین را برای آیندگان روشن ساختند، امروز جهان بیش از هر زمان دیگر به آموزه‌های ایشان نیاز دارد.
وی افزود: قرآن و اهل بیت دو ثقل گران‌بهایی هستند که پیامبر اکرم (ص) در حدیث معروف ثقلین، پیروی همزمان از آن‌ها را راه نجات معرفی کرده‌اند به این صورت که قرآن کریم کتاب کامل هدایت است و اصول کلی زندگی فردی و اجتماعی در آن بیان شده است، اهل بیت (ع) نیز با تبیین جزئیات دین، راه صحیح فهم و عمل به آیات الهی را نشان می‌دهند و روشن کننده مسیر هدایت الهی هستند، بنابراین بدون مراجعه به سیره و روایات اهل بیت (ع)، فهم کامل از دین ممکن نیست.
حجت‌الاسلام سهرابی تصریح کرد: هر پیامبر و امامی متناسب با شرایط زمانه خود به نشر و دفاع از معارف دین پرداخته است، امام صادق (ع) نیز در عصر خود با تبیین ژرفای معارف اسلامی، پایه‌های علمی مذهب تشیع را تحکیم بخشیدند و امروز اگر با مشکلات فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی مواجه هستیم، ناشی از فاصله گرفتن از سیره و معارف ائمه (ع) است، جامعه‌ای که به اهل بیت (ع) بی‌توجه باشد، گرفتار رذائل اخلاقی و سلطه‌جویی دنیوی خواهد شد.
وی بیان کرد: همواره باید قدردان مقام بلند امام صادق (ع) و دیگر ائمه (ع) باشیم و بدانیم که هر آنچه در علم، حکمت، اخلاق و معرفت نیاز داریم، در مکتب آن حضرت وجود دارد بلکه آنچه امروز کمبود داریم، محتوا نیست، بلکه شناخت و اهتمام در پیروی است و راه نجات در این عصر پرآشوب، بازگشت به آموزه‌های مکتب جعفری و رجوع به سیره حضرت صادق آل محمد (ص) است.
جامعه امروز نیازمند گسترش مفاهیم سیره امام صادق (ع) است.
کارشناس مذهبی و دینی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: سیره عملی امام صادق (ع) سرشار از فضائل اخلاقی مختلف است که جامعه امروز بیش از هر زمان دیگری به این مفاهیم نیاز دارد.
سید محمدحسین فتحی به مناسبت سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) با اشاره به نقش بنیادین این امام همام در گسترش معارف اسلامی اظهار کرد: شهادت امام صادق (ع) حادثه‌ای تلخ و غم‌انگیز برای امت اسلام بود، اما میراث علمی و فقهی ایشان چنان غنی و گسترده است که حتی پس از شهادت نیز مسیر علم و فقه را تحت تأثیر قرار داده است.
وی افزود: در دوران امامت امام صادق (ع)، به دلیل ضعف حکومت‌های وقت، فضای مناسبی برای ترویج معارف دینی فراهم شد و ایشان با بهره‌گیری از این فرصت، صدها شاگرد برجسته در حوزه‌های مختلف مانند فقه، کلام و حتی علوم طبیعی تربیت کردند که این نهضت علمی، پایه‌گذار فقه جعفری شد که بر پایه عقل‌گرایی، استدلال و روایات صحیح بنیان نهاده شده و جایگاه ویژه‌ای در میان مذاهب اسلامی یافت.
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: شهادت امام صادق (ع) نه‌تنها مانع گسترش مکتب تشیع نشد، بلکه موجب شد شاگردان و پیروان ایشان با تلاش و جدیت بیشتر به حفظ و نشر این میراث گرانبها بپردازند.
وی با اشاره به راه‌های گسترش آموزه‌های امام صادق (ع) در جامعه امروز، تأکید کرد: برای انتقال این معارف به نسل جدید، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، باید از روش‌های نوآورانه و خلاقانه همچون تولید محتوای چندرسانه‌ای، بهره‌گیری از فضای مجازی، برگزاری کارگاه‌های پرسش و پاسخ، گنجاندن معارف ایشان در کتب درسی و همچنین برگزاری مسابقات فرهنگی و رویدادهای هنری استفاده شود.
وی افزود: ترجمه و انتشار آثار مرتبط با سیره امام صادق (ع)، معرفی شخصیت‌های موفق به عنوان الگوهای رفتاری و فعالیت‌های خیریه در راستای کمک به ایتام و محرومان از دیگر راهکارهایی است که می‌توان در ادامه مسیر ایشان مورد توجه قرار داد.
حجت الاسلام فتحی با اشاره به نقش امام صادق (ع) در گسترش تشیع گفت: امام با برگزاری حلقه‌های علمی در مدینه و کوفه، و تربیت شاگردانی از نقاط مختلف جهان اسلام، پایه‌های مکتب علمی شیعه را بنا نهادند و شاگردان ایشان پس از بازگشت به سرزمین‌های خود، نقش مهمی در نشر معارف اسلامی ایفا کردند.
کارشناس دینی تصریح کرد: سیره عملی امام صادق (ع) سرشار از فضائل اخلاقی همچون صبر، تواضع، بردباری، سخاوت و مهربانی است و جامعه امروز بیش از هر زمان دیگری به این مفاهیم نیاز دارد همچنین تأکید ایشان بر عدالت اجتماعی، وحدت، تعقل، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه، الگویی بی‌نظیر برای ساخت جامعه‌ای پیشرفته و اسلامی است.
حجت‌الاسلام فتحی بیان کرد: گرامیداشت سالروز شهادت امام صادق (ع)، فرصتی مغتنم برای تبیین اندیشه‌ها و سیره آن حضرت است و استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی، برگزاری مراسم مذهبی، تولید آثار هنری و مستند، و ایجاد بسترهایی در فضای مجازی برای معرفی این شخصیت بی‌بدیل، می‌تواند در گسترش مفاهیم دینی و تربیت نسل مؤمن و متعهد تأثیرگذار باشد.
