این اتفاق نادر به نام رئیس جمهور پزشک ایران ثبت شد | سیاستمدارانی که طبیب ماندند
همشهری آنلاین – مریم سرخوش: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور پنجشنبه گذشته برای حضور در مراسم سالگرد شهدای خدمت به تبریز سفر کرد؛ اما حضورش در بیمارستان شهید مدنی تبریز و انجام ۲عمل جراحی قلب باز به خبرسازترین اتفاق اول خرداد بدل شد. در این اقدام ۲بیمار ۴۶ و ۳۶ساله تحت عمل جراحی ترمیم دریچه میترال قرار گرفتند. این در حالی است که براساس اعلام متخصصان، تعویض دریچه میترال، بیماران را تا پایان عمر وابسته به داروهای ضدانعقادی می‌کند؛ اما در روش ترمیمی که توسط پزشکیان درباره این ۲بیمار انجام شد، علاوه بر موفقیت بالا، نیازی به مصرف داروی مادام‌العمر هم وجود ندارد. دانشگاه علوم‌پزشکی تبریز هم اعلام کرده که حال عمومی این ۲بیمار خوب است.
فارغ از جنبه احساسی و درمانی این اقدام، ورود رئیس‌جمهور به این حوزه منجر به واکنش‌هایی درباره مرزهای نقش سیاسی و حرفه‌ای او و بار روانی و پیامدهای اجتماعی هم شده است. برخی این حرکت پزشکیان را ستوده‌اند و آن را نشان تواضع و همدلی می‌دانند، و برخی دیگر این سؤال را مطرح کرده‌اند که آیا وقت رئیس‌جمهور، آن‌هم در سفر استانی، باید صرف کاری شود که پزشکان دیگر هم توان انجامش را دارند؟ برخی هم تأکید می‌کنند که در چنین موقعیت‌های پراسترسی که مسئولیت مستقیم جان بیمار بر عهده پزشک است، این کار می‌تواند ریسک‌هایی هم در پی داشته باشد که منجر به پیامدهای چندوجهی شود.
این در حالی است که رئیس دولت چهاردهم یکی از برجسته‌ترین متخصصان قلب در ایران است و طی سال‌های گذشته زمانی که مسئولیت‌های مختلف از وزارت بهداشت گرفته تا نمایندگی مجلس را برعهده داشته هم هیچ زمانی ریشه‌های پزشکی‌اش را پنهان نکرده است. او هیچ زمانی از حرفه اصلی‌اش یعنی طبابت و جراحی قلب فاصله نگرفته؛ اما این بار حضورش در اتاق عمل، در بالاترین مقام اجرایی کشور، منجر به چنین واکنش‌هایی شده است.
نکته جالب‌تر اینکه اقدام پزشکیان در مقام رئیس‌جمهور تقریبا هیچ نمونه‌ای در سطح دنیا ندارد و به‌نوعی یکی از نادرترین نمونه‌های جهانی است. البته اقدام رئیس‌جمهور ایران در انجام جراحی قلب، بار دیگر نگاه‌ها را به توانمندی جراحان قلب ایرانی جلب کرد؛ حوزه‌ای که ایران در آن نه‌تنها در منطقه بلکه در سطح بین‌المللی نیز جایگاه قابل‌توجهی دارد. به بهانه ۲جراحی موفق از رئیس‌جمهور ایران، یک پرونده از سیاستمداران پزشکی که در زمان مسئولیت، حرفه پزشکی را به شکل جدی ادامه دادند و همچنین یک پرونده از جراحی موفق قلب در ایران را در ادامه بخوانید.
سیاستمدارانی که طبیب ماندند
حضور پزشکان در سطوح بالای سیاست همواره در ایران و جهان سابقه داشته؛ اما اینکه آنها در دوران مسئولیت اجرایی همچنان عملی مثل جراحی قلب انجام دهند بسیار نادر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها چند مورد محدود از این شرایط وجود دارد و برخی از مهم‌ترین‌ها به شرح زیر است.
مسعود پزشکیان، متخصص جراحی عمومی و قلب
اولین رئیس‌جمهور جهان که در دوره مسئولیتش اقدام به ۲جراحی عمل قلب باز در بیمارستان شهید مدنی تبریز کرد. او در دوران نمایندگی مجلس و حتی تصدی وزارت بهداشت نیز گاهی در برخی جراحی‌ها حضور داشته است.
علی‌اکبر ولایتی، پزشک متخصص اطفال و بیماری‌های عفونی
وزیر اسبق امور خارجه ایران و مشاور رهبرانقلاب در امور بین‌الملل هم جزو سیاستمدارانی بود که طبابت را در زمان مسئولیت‌هایش رها نکرد و ازجمله پزشکان فعال بیمارستان مسیح دانشوری در دوره کرونا هم بود. البته او در مقام رسمی سیاسی نه به‌صورت جراحی که در معالجه بیماران مشارکت داشت. سیدعلیرضا مرندی (پزشک اطفال) و کامران باقری‌لنکرانی (فوق‌تخصص گوارش) هم در دوران مسئولیت به شکل مشورتی یا نمادین در حوزه سلامت فعال بودند؛ اما طبابت عملی انجام نمی‌دادند.
رون پل، متخصص زنان و زایمان
این پزشک آمریکایی در دوره نمایندگی‌اش در کنگره آمریکا در بیش از ۴هزار زایمان شرکت داشت؛ هرچند بعدها با گسترش مسئولیت سیاسی‌اش این کار را کنار گذاشت.
جورج سایتوتی، سیاستمدار کنیایی
سایتوتی استاد ریاضیات بود و تخصص پزشکی نداشت؛ اما به‌دلیل علاقه به سلامت عمومی در مقام وزیر کشور کنیا چندبار به‌طور نمادین در درمانگاه‌های روستایی دارو تجویز کرده بود؛ اقدامی که بیشتر جنبه رسانه‌ای داشت و نه تخصصی.
ماهاتیر محمد، پزشک عمومی مالزیایی
محمد هم در زمان نخست‌وزیری‌اش در چند مورد خاص نمادین طبابت کرد (مثل معاینه فشار خون یا معاینه چشم یک کودک در سفر استانی)؛ ولی جراحی یا اقدام جدی پزشکی انجام نداد.
ایران؛ قطب جراحی قلب
جراحی رئیس‌جمهور ایران نماد برجسته‌ای از پیوند تخصص حرفه‌ای با مسئولیت سیاسی است؛ اما فراتر از آن، اقدام پزشکیان بار دیگر ظرفیت بالای علمی و پزشکی ایران را به رخ کشید که در دل تحریم‌ها و محدودیت‌ها قلب‌های بسیاری را دوباره به تپش انداخته است. ایران درحال‌حاضر جزو کشورهای برتر جراحی قلب در دنیا و از معدود کشورهایی است که عمل پیوند قلب در آن انجام می‌شود. در زمینه پیوند قلب اطفال هم متخصصان ایرانی در قله پزشکی قرار دارند. نزدیک به ۵دهه گذشته بیماران برای درمان‌های مختلف ازجمله قلب و عروق به خارج از کشور اعزام می‌شدند؛ یعنی به هر بیمار ۲۰هزار دلار تخصیص داده می‌شد تا برای یک درمان ساده راهی خارج شود؛ اما امروز بیمارانی از کشورهای آسیایی و برخی از کشورهای اروپایی به‌دلیل بالابودن کیفیت درمان و پایین‌بودن هزینه‌های درمانی راهی ایران می‌شوند. چند نکته مهم از این حوزه را در ادامه بخوانید.
* ۳۰هزار عمل جراحی قلب باز سالانه در کشور انجام می‌شود که ۸۰درصد جراحی‌ها روی بزرگسالان و بیشتر برای بیماری‌های عروق کرونر، دریچه‌ها و آئورت است.
* نرخ موفقیت جراحی‌های قلب باز در مراکز پیشرفته ایران، ۹۵ تا ۹۸درصد گزارش می‌شود، رقمی قابل مقایسه با استانداردهای اروپا و آمریکا.
* ایران یکی از معدود کشورهای منطقه است که توانایی انجام جراحی‌های پیچیده قلب کودکان را در داخل کشور دارد.
* طبق آمار رسمی، سالانه بیش از ۴هزار جراحی قلب کودکان در ایران انجام می‌شود، ازجمله نقص‌های پیچیده بدو تولد.
* مراکزی مانند مرکز قلب تهران، بیمارستان شهید رجایی، بیمارستان چمران شیراز، مرکز آموزشی‌درمانی امام رضا در تبریز و مؤسسه محک، قطب‌های اصلی این حوزه به شمار می‌روند.
* بسیاری از بیماران از کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان، آذربایجان، پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، برای جراحی قلب به ایران سفر می‌کنند.
* ایران علاوه بر خودکفایی در این حوزه در زمینه آموزش جراحان خارجی و صادرات دانش پزشکی نیز فعال است.
* بیش از ۳۵۰جراح قلب فعال در کشور داریم.
بیشتر بخوانید
این تیم پزشکی مغز دریا را نجات دادند
این ۳ رشته پزشکی را کسی نمی‌خواهد
نوزادی برای نخستین بار حین زایمان عمل جراحی قلب باز شد
طبابت رئیس‌جمهور ممنوع نیست!
به‌طور کلی می‌توان گفت از منظر رسانه‌ای و روانی، جراحی ۲بیمار توسط شخص رئیس‌جمهور پزشک ایران می‌تواند «سرمایه نمادین» بزرگی خلق کند. مردم، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، شاید ترجیح دهند رئیس‌جمهورشان را نه در هیأت یک مقام رسمی، بلکه در قامت یک پزشک مهربان ببینند که «درد را می‌فهمد». این تصویرسازی گرچه احساسی است، اما قدرت فراوانی در جلب اعتماد عمومی دارد.
البته از زاویه حقوقی هم می‌توان به این رویداد نگاه کرد. طبق قانون اساسی ایران، رئیس‌جمهور بالاترین مقام اجرایی کشور پس از رهبری را دارد و مسئول اجرای قانون، سیاستگذاری کلان، اداره هیأت دولت و نظارت بر عملکرد وزرا و نهادهاست. طبابت یا انجام جراحی جزو وظایف قانونی او نیست؛ اما هیچ قانونی هم به‌صراحت طبابت رئیس‌جمهور را ممنوع نکرده است.
