بازی نور در آسمان، سفر ۴۰ میلیون‌ساله به کهکشان با یک مهمان ناخواسته
همشهری آنلاین – یکتا فراهانی: تلسکوپ فضایی هابل بار دیگر تصویری خارق‌العاده از جهان هستی ثبت کرده؛ تصویری که در نگاه اول به نظر می‌رسد یک کهکشان اسرارآمیز در اعماق کیهان را به نمایش می‌گذارد، درحالی‌که واقعیت چیزی متفاوت است. یک ستاره نزدیک به زمین، به‌صورت کاملاً تصادفی در مسیر دید این کهکشان قرار گرفته و جلوه‌ای خیره‌کننده و فریبنده پدید آورده است
جلوه‌ای از کهکشان و یک اشتباه نوری عجیب
در تصویر تازه‌ای که توسط تلسکوپ فضایی هابل ثبت شده، کهکشان مارپیچی NGC ۵۵۳۰ دیده می‌شود. این کهکشان در فاصله ۴۰ میلیون سال نوری از زمین، در صورت فلکی گرگ (Lupus) قرار دارد. هابل این کهکشان را با زاویه‌ای ملایم ثبت کرده و آنچه در تصویر دیده می‌شود، دیسکی مارپیچی است که با گردوغبارهای قرمز تیره و مناطق درخشان آبی‌رنگ پوشیده شده؛ مناطقی که زادگاه ستارگان جدید هستند.
اما چیزی که تصویر را متفاوت می‌کند، ستاره‌ای است که به‌ظاهر در مرکز کهکشان جا خوش کرده است. این ستاره در واقع در فاصله‌ای بسیار نزدیک‌تر از کهکشان قرار دارد؛ تنها ۱۰ هزار سال نوری با زمین فاصله دارد و عضوی از کهکشان خودمان، راه شیری، است. قرارگرفتن این ستاره در مسیر دید ما به سمت کهکشان NGC ۵۵۳۰، باعث شده تا به نظر برسد که در مرکز درخشان کهکشان واقع شده و بیننده را به‌اشتباه می‌اندازد.
بیشتر بخوانید :
- معمای کهکشان مارپیچی ۱۲ میلیاردساله؛ آیا باید تاریخ کیهان را از نو نوشت؟
- این اتفاق هر ۱۰۰ سال یکبار رخ می‌دهد؛ ناپدید شدن ناگهانی یک ستاره
کهکشانی “پُرزدار” با بازوهایی نامنظم
کهکشان NGC ۵۵۳۰ در دسته کهکشان‌های مارپیچی “پُرزدار” یا flocculent قرار می‌گیرد. برخلاف کهکشان‌های مارپیچی کلاسیک که بازوهای مشخص و منظم دارند، این دسته از کهکشان‌ها بازوهایی تکه‌تکه، مبهم و ناپیوسته دارند. همین ویژگی به کهکشان ظاهری پراکنده و منحصربه‌فرد بخشیده است.
برخلاف بعضی کهکشان‌ها که در مرکز خود سیاه‌چاله‌های فوق سنگینی دارند و با درخشش شدیدشان شناخته می‌شوند، مرکز NGC ۵۵۳۰ چنین فعالیتی ندارد. درخشش مرکزی که در تصویر دیده می‌شود، در واقع همان ستاره پیش‌زمینه است که نور آن با چهار پرتو پراش مشخص، صحنه را کاملاً تحت‌تأثیر قرار داده است.
شکار ابرنواختری ۴۰ میلیون‌ساله!
اما این تنها نکته جالب درباره NGC ۵۵۳۰ نیست. در شب ۱۳ سپتامبر ۲۰۰۷، یک اخترشناس آماتور استرالیایی به نام رابرت ایوانز، موفق شد در این کهکشان، یک ابرنواختر را کشف کند. او با مقایسه تصویر زنده تلسکوپ خود از کهکشان با یک عکس مرجع قدیمی، نقطه‌ای درخشان را تشخیص داد که قبلاً وجود نداشت. این ابرنواختر که با نام SN ۲۰۰۷IT ثبت شده، درست در همان شب قابل‌مشاهده بود.
نکته جالب‌تر این است که نور این ابرنواختر، پس از سفری ۴۰ میلیون‌ساله در کهکشان، تنها چند روز قبل از کشف ایوانز به زمین رسیده بود؛ کشفی که نه‌تنها از نظر علمی اهمیت دارد، بلکه یک شانس خارق‌العاده به‌حساب می‌آید. جالب است بدانید ایوانز تا کنون بیش از ۴۰ ابرنواختر را با همین روش سنتی و دقیق کشف کرده است!
بازی شگفت‌انگیز نور و زمان در آسمان
تصویر تازه هابل از NGC ۵۵۳۰، تنها یک عکس نجومی نیست؛ این تصویرنمایشی از تصادف‌های زیبای کیهانی است که ذهن انسان را به چالش می‌کشند. ستاره‌ای در نزدیکی زمین که به‌ظاهر در دل یک کهکشان دوردست جا خوش کرده و نوری که از یک انفجار عظیم، پس از میلیون‌ها سال راه، سرانجام با چشم انسانی برخورد کرده است. علم نجوم بار دیگر نشان می‌دهد دیدن، همیشه به معنای دانستن نیست و در دنیای بی‌کران کیهان، حتی ساده‌ترین تصاویر هم می‌توانند پر از راز باشند.
