بولدوزرها خاموش شدند اما…
ارتباط فردا: کوچه سردار، در دل بازار تاریخی کرمان هنوز به ویرانی کامل ننشسته است؛ کوچه‌ای با دیوارهایی که روزگاری شاهد آمد و شد تاجران فرش بوده و اینک، خانه‌های آن در برابر بولدوزرها و تخریب‌های شهری تسلیم شده‌اند. حالا نوبت به یکی از آخرین بازماندگان رسیده است؛ «خانه شرکت فرش» که زمانی مرکز رونمایی و خرید و فروش فرش کرمان بوده و امروز در سایه سکوت و غفلت، در معرض تخریب قرار دارد.
اوایل فروردین‌ماه ۱۴۰۴، کامیون‌ها و لودرها وارد حیاط خانه شدند تا دیوارهای آن را برای احداث یک ایستگاه آتش‌نشانی پایین بیاورند. پروژه‌ای که در ظاهر برای ایمنی بازار ضروری است، اما در عمل می‌تواند آخرین نشانه‌های هویت تاریخی این کوچه را محو کند. واکنش‌ها آغاز شده، کارشناسان هشدار می‌دهند و میراث فرهنگی مخالفت خود را اعلام کرده است. پروژه تخریب فعلا متوقف شده اما درباره تغییر کاربری و تعریف اشتباه از آن، همچنان وجود دارد.
امید ابراهیمی، کنشگر و دوستدار میراث فرهنگی کرمان و رییس انجمن دیده‌بان میراث کارمانیا درباره ماجرای احداث ایستگاه آتش‌نشانی در محدوده بازار تاریخی کرمان، به ایسنا گفت: در محدوده بازار کرمان، میان کاروانسرای «جر» و کاروانسرای «حاج آقا علی»، کوچه‌ای قدیمی به نام «کوچه سردار» وجود دارد که از گذشته تاکنون در میان مردم شناخته‌شده بوده است. این کوچه، که از بازار کفاش‌ها به سمت بازار مظفری امتداد دارد، در سال‌های اخیر به واسطه تخریب‌های گسترده، بسیاری از خانه‌های تاریخی خود را از دست داده و اکنون بخش عمده‌ای از آن به زمین‌های خالی و پارکینگ تبدیل شده است. روند تخریب همچنان ادامه دارد و تعداد زمین‌های رهاشده در حال افزایش است.
او ادامه داد: در امتداد این مسیر، از بازار کفاش‌ها به سمت بازار مظفری، ابتدا کاروانسرای «وکیل» قرار دارد که اکنون به هتل «کاروانیکا» تغییر کاربری داده است. پس از آن کلانتری واقع شده و سپس یک زمین خالی دیگر، تا آنکه به خانه‌ای ارزشمند به نام «خانه شرکت فرش» می‌رسیم؛ بنایی که از لحاظ تاریخی جایگاه ویژه‌ای دارد. این خانه یکی از نخستین مراکز تجارت فرش کرمان بوده و در آن فعالیت‌هایی چون خرید و فروش و رونمایی فرش انجام می‌شده است. تصویری تاریخی از این خانه موجود است که در آن دو تن از بزرگان شهر کرمان، آقایان «ژانتینو» و «محمد ارجمند»، به همراه جمعی از تجار و مسئولان شهر، در مقابل بنای مذکور حضور دارند و در حیاط آن قالی پهن شده است.
ابراهیمی در ادامه گفت: در روزهای ابتدایی فروردین‌ماه، ماشین‌آلات سنگین شامل لودر و کامیون در محوطه این خانه مشاهده کردم که دیوارهای آن را تخریب می‌کردند. هرچند بنای اصلی در معرض تخریب قرار نگرفته بود، اما فعالیت‌ها به‌وضوح در راستای برداشتن دیوار خانه به منظور ایجاد فضای لازم برای احداث یک ایستگاه آتش‌نشانی در محدوده حیاط این خانه انجام می‌شد. با توجه به تراکم مغازه‌ها و وضعیت ایمنی بازار کرمان، ضرورت احداث ایستگاه آتش‌نشانی در این محدوده انکارناپذیر است. با این حال، کارشناسان، فعالان حوزه میراث فرهنگی و اعضای شورای شهر معتقدند این اقدام نباید به بهای از بین رفتن معدود خانه‌های تاریخی باقی‌مانده در این بافت انجام شود؛ به‌ویژه آنکه کوچه سردار دارای تعداد زیادی زمین خالی است که می‌تواند برای این منظور مورد استفاده قرار گیرد.
این کنشگر میراث فرهنگی با این اشاره که خانه شرکت فرش اکنون در مالکیت شهرداری کرمان قرار دارد، افزود: این هم آن خانه از جمله معدود بناهای باقی‌مانده واجد ارزش تاریخی در این منطقه است. همین مالکیت، به‌نظر می‌رسد انگیزه‌ای برای انتخاب آن برای ساخت ایستگاه آتش‌نشانی بوده است. با این حال، به دنبال واکنش‌های متعدد و مخالفت‌های کارشناسانه، در حال حاضر این طرح متوقف شده و اداره کل میراث فرهنگی کرمان نیز مخالفت رسمی خود را با اجرای پروژه در این مکان اعلام کرده است.
به گفته او در روزهای اخیر، خبرهایی مبنی بر تغییر کاربری این خانه به «موزه آتش‌نشانی» منتشر شده است. با وجود آنکه اصلِ تبدیل بناهای تاریخی به موزه اقدامی مطلوب تلقی می‌شود، اما کارشناسان تاکید دارند که نوع کاربری نباید به هویت بنا آسیب وارد کند. از آنجا که خانه شرکت فرش با تاریخ فرش کرمان گره خورده، پیشنهاد شده که در صورت تغییر کاربری، به موزه فرش، گلیم، پته یا دیگر هنرهای مرتبط تبدیل شود.
ابراهیمی تاکید کرد: این بنا اگرچه تاکنون در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده، اما وجود تصاویر مستند تاریخی از آن، گواه روشنی بر ارزش هویتی آن است. به همین جهت، صاحب‌نظران امیدوارند با مرمت و احیای این خانه، ضمن حفظ هویت تاریخی آن، کاربری مناسبی نیز برای آن تعریف شود؛ نه آنکه بنایی با این میزان از ارزش، قربانی توسعه‌ای ناهماهنگ با بافت تاریخی کرمان شود.
انتهای پیام
