در دور نخست مذاکره ایران و آمریکا اختلاف کلیدی میان دو طرف وجود نداشت | در دور دوم تمرکز بر تعیین چارچوب‌ها خواهد بود
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، «کاظم غریب‌آبادی» معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه شامگاه چهارشنبه (۲۷ فرودین‌ماه) با حضور در گفت‌وگوی ویژه «شبکه خبر» توضیحات مبسوطی درباره دور نخست گفت و گوهای غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده در مسقط، پایتخت عمان و چشم‌انداز دور دوم این گفت‌وگوها که روز شنبه سی فروردین ماه برگزار خواهدشد، ارائه کرد.
واسطه و میانجی اصلی این گفت‌وگوها کشور عمان خواهد بود
غریب‌آبادی در ادامه اظهار داشت: نکته مهم این است که این گفت‌وگو، فارغ از اینکه در مسقط، کشورهای منطقه یا اروپا برگزار شود، باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که فاصله جغرافیایی برای هر دو هیأت مذاکره‌کننده برابر باشد. همچنین مسائل لجستیکی و پشتیبانی نیز باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، عمان به ما بسیار نزدیک است، اما برای طرف مقابل مسافت زیادی دارد؛ بنابراین تمامی این جوانب باید مدنظر قرار گیرد. با این حال، نکته کلیدی آن است که صرف‌نظر از محل برگزاری، واسطه و میانجی اصلی این گفت‌وگوها کشور عمان خواهد بود و این وزیر خارجه عمان است که نقش تسهیل‌کننده و میانجی‌گر را ایفا خواهد کرد.
محل مذاکرات را موضوعی کلیدی تلقی نمی‌کنم
وی افزود: در نهایت، اگر درخواستی برای برگزاری گفت‌وگو از سوی طرف مقابل مطرح شود، ما با نگاهی مثبت آن را بررسی خواهیم کرد؛ مگر آنکه کشوری پیشنهاد شود که ما در ارتباط با آن کشور با مسائل اساسی، ملاحظات سیاسی یا سایر محدودیت‌ها مواجه باشیم. حتی ممکن است ایران نیز نظری در خصوص محل برگزاری مذاکرات داشته باشد و کشوری را پیشنهاد دهد. از این منظر، شخصاً محل مذاکرات را موضوعی کلیدی تلقی نمی‌کنم؛ اگرچه طبیعتاً این‌گونه حواشی برای رسانه‌ها و افکار عمومی اهمیت دارد، اما در اصل محتوا و روند مذاکرات تأثیری نخواهد داشت.
دو طرف در دور اول خطوط و مواضع اصولی خود را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند
غریب‌آبادی در تشریح جزئیات دور نخست گفت‌وگوها بیان کرد: دور نخست مذاکرات طبیعتاً با هدف ارزیابی اولیه طرفین از یکدیگر انجام شد؛ اینکه آیا هر دو طرف در مسیر گفت‌وگو جدی هستند و آیا امکان شکل‌گیری یک مذاکره با هدف دستیابی به تفاهم وجود دارد یا خیر. همچنین طرفین در این مرحله خطوط اصلی و مواضع اصولی خود را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند. این سه موضوع، محورهای اصلی دور اول مذاکرات در مسقط بودند.
در دور نخست اختلاف کلیدی و اساسی میان دو طرف وجود نداشت
وی افزود: از آنجا که در این مرحله اختلاف کلیدی و اساسی میان دو طرف وجود نداشت، گفت‌وگوها در زمانی کمتر از سه ساعت به پایان رسید؛ با وجود اینکه مذاکرات به صورت غیرمستقیم انجام شد. در مذاکرات غیرمستقیم معمولاً زمان بیشتری صرف می‌شود، چرا که نیاز به انتقال پیام از طریق واسطه وجود دارد و گاهی نیز نظرات باید به صورت کتبی مبادله شوند که این خود به طولانی‌تر شدن فرآیند منجر می‌شود. با این حال، به دلیل فقدان اختلافات جدی، گفت‌وگوها در مدت‌زمانی کوتاه و با موفقیت خاتمه یافت.
مذاکره یک فرآیند مستمر است
وی همچنین تأکید کرد: البته باید توجه داشت که موفقیت دور نخست به‌هیچ‌وجه به معنای آن نیست که بتوان تا پایان فرآیند گفت‌وگوها بر همان اساس قضاوت یا پیش‌بینی کرد. چنین برداشتی ساده‌انگارانه خواهد بود. مذاکره یک فرآیند مستمر است و باید دید در مراحل بعدی، چه موضوعاتی مطرح خواهد شد و طرف مقابل تا چه میزان در نیت خود برای ادامه مذاکرات با هدف رسیدن به تفاهمی قابل‌قبول برای دو طرف جدی است یا نه. همچنین باید سنجید که طرف مقابل تا چه حد از فشارهای طرف‌های ثالث تأثیر می‌پذیرد. این مسائل در دورهای بعدی گفت‌وگوها روشن‌تر خواهد شد.
بر اساس واقعیت‌های حاکم بر گفت‌وگوها، برنامه‌ریزی و اقدام می‌کنیم
وی در ادامه تصریح کرد: از این رو، همان‌طور که مقام معظم رهبری نیز تأکید کرده‌اند، ما نه دچار خوش‌بینی افراطی هستیم و نه بدبینی مفرط؛ بلکه بر اساس واقعیت‌های حاکم بر گفت‌وگوها، برنامه‌ریزی و اقدام می‌کنیم. در همین چارچوب، در دور نخست، جمهوری اسلامی ایران مواضع و دیدگاه‌های خود را به طرف مقابل منتقل کرده و خطوط اصلی مدنظر خود را برای آغاز گفت‌وگو و رسیدن به تفاهم، به روشنی اعلام کرده است.
ورود ما به گفت‌وگوها صرفاً از منظر تاکتیکی نیست
معاون وزیر امور خارجه اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران برای انجام یک گفت‌وگو و مذاکره جدی آمادگی دارد؛ به این معنا که ورود ما به گفت‌وگوها صرفاً از منظر تاکتیکی نیست. این نخستین بار نیست که چنین روندی آغاز می‌شود و سابقه‌ای روشن و قابل استناد در این زمینه وجود دارد که هم برای ما و هم برای سایرین مشهود است. در همین چارچوب، جدیت ایران به اطلاع طرف مقابل رسانده شده و تصریح گردیده است که جمهوری اسلامی ایران به‌هیچ‌وجه به دنبال اتلاف وقت نیست. ما آمادگی داریم که این گفت‌وگوها نه فقط در یک روز، بلکه در چندین روز متوالی ادامه پیدا کند تا مشخص شود آیا می‌توان به یک تفاهم دست یافت یا خیر.
گفت‌وگوها باید به‌صورت طبیعی بر دو محور اساسی متمرکز باشد
وی افزود: نکته دوم مربوط به موضوع تهدیدات بود. پرسشی که مطرح شد این بود که آیا طرف مقابل نیز همانند ایران با نیت جدی وارد این گفت‌وگوها شده است یا نه؟ آیا هدف طرف مقابل رسیدن به یک تفاهم واقعی است یا خیر؟ زیرا اگر واقعاً نیت جدی وجود دارد، اقداماتی که آن‌ها در منطقه انجام داده‌اند، از جمله تهدیداتی که از سوی آمریکا صورت گرفته و تمرکز و تجمیع تجهیزات نظامی در منطقه، می‌تواند این نیت و جدیت ادعایی را زیر سؤال ببرد.
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه در ادامه، سومین نکته مطرح‌شده از سوی ایران در دور نخست مذاکرات را این‌گونه بیان کرد: ایران معتقد است که گفت‌وگوها باید به‌صورت طبیعی بر دو محور اساسی متمرکز باشد. نخست، موضوع هسته‌ای است. متأسفانه طرف‌های مقابل به‌صورت نادرست نگرانی‌هایی را در خصوص برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌کنند؛ نگرانی‌هایی که از نگاه ما هیچ مبنای منطقی و حقوقی ندارد. برنامه هسته‌ای ایران همواره تحت نظارت‌های مستمر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داشته و صلح‌آمیز بودن آن بارها مورد تأکید قرار گرفته است. تاکنون نیز هیچگونه گزارشی مبنی بر انحراف این برنامه به سمت اهداف نظامی منتشر نشده است. با این وجود، اگر طرف مقابل همچنان در این زمینه نگرانی‌هایی دارد، ایران همواره آماده بوده که در راستای اعتمادسازی گفت‌وگو کند و حتی برخی تعهدات را نیز بپذیرد.
مردم باید از منافع واقعی رفع تحریم بهره مند شوند
غریب‌آبادی در ادامه، موضوع دیگر مطرح‌شده در دور نخست مذاکرات را مسئله رفع تحریم‌ها عنوان کرد و گفت: ایران با تحریم‌هایی ظالمانه، غیرقانونی و یک‌جانبه مواجه است. رفع این تحریم‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که مردم ایران از منافع واقعی و عملی آن بهره‌مند شوند، نه اینکه صرفاً در سطح اسناد و روی کاغذ رفع تحریم اعلام شود. ما با این نگاه که تحریم‌ها تحت چه عناوینی، اعم از حقوق بشری، هسته‌ای، موشکی یا منطقه‌ای وضع شده‌اند، کاری نداریم؛ اگر تحریمی بر انتفاع اقتصادی کشور ما تأثیر منفی داشته است، باید رفع گردد. از نگاه جمهوری اسلامی ایران، گفت‌وگوها باید بر این دو محور اساسی یعنی برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز باشد؛ موضوعی که به اطلاع طرف مقابل نیز رسانده شده و آنان نیز بر این اولویت‌ها صحه گذاشته‌اند.
ایران فراتر از موضوعات هسته‌ای، موضوعی برای مذاکره ندارد
غریب آبادی با تأکید بر اینکه ایران فراتر از موضوعات هسته‌ای، موضوعی برای مذاکره ندارد، توضیح داد: یعنی موضوعات فراتر از حوزه هسته‌ای در دستور کار جمهوری اسلامی ایران قرار ندارد و اساساً چیزی تحت عنوان «موضوعات دیگر» برای مذاکره تعریف نشده است. از این منظر، جمهوری اسلامی ایران با برنامه‌ها و اهداف مشخصی وارد مذاکرات شده و به‌دنبال دستیابی به تفاهمی برد-برد، منصفانه، عادلانه، منطقی و پایدار است. تفاهمی که به گونه‌ای نباشد که پس از مدت کوتاهی، مثلاً یک سال یا با تغییر دولت، نقض گردد. ما اعلام کردیم که جمهوری اسلامی ایران آماده دستیابی به چنین تفاهمی، بدون هیچگونه تحقیر یا فشار غیرمنطقی است و این چارچوب‌ها مورد پذیرش دو طرف قرار گرفت و دور نخست مذاکرات به پایان رسید.
در دور دوم تمرکز بر تعیین چارچوب‌ها و دستور کار مذاکرات خواهد بود
معاون حقوقی وزارت امور خارجه در خصوص اهداف دور دوم گفت‌وگوها گفت: در دور دوم تمرکز بر تعیین چارچوب‌ها و دستور کار مذاکرات خواهد بود. به این معنا که اگر قرار است درباره برنامه هسته‌ای ایران، به‌ویژه در زمینه اعتمادسازی نسبت به این برنامه و همچنین موضوع رفع تحریم‌ها به‌گونه‌ای ملموس برای جمهوری اسلامی ایران گفت‌وگو کنیم، باید مشخص شود که چه اقداماتی باید انجام شود، چه موضوعاتی باید مورد بررسی قرار گیرد و دقیقاً کدام تحریم‌ها باید لغو گردد.
غریب‌آبادی ادامه داد: در این مرحله، وارد نگارش متن به‌صورت جزئی نخواهیم شد، بلکه چارچوب کلی این دو موضوع—یعنی برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها—مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت تا در صورت توافق بر سر چارچوب‌ها، وارد مرحله تدوین متن شویم.
دستیابی به پیشرفت در دور دوم کاملاً واقع‌بینانه است
وی افزود: واقعیت این است که نگارش متن زمانی آغاز خواهد شد که دو طرف بر سر چارچوب‌ها و دستور کار به توافق برسند. ما در این گفت‌وگوها کاملاً جدی هستیم و موضوع مذاکره نیز مشخص است. اگر طرف مقابل نیز با همین جدیت وارد مذاکرات شود، از نظر ما می‌توان در همین دور بر روی چارچوب‌ها و دستور کار به توافق رسید. البته این کار ساده‌ای نیست؛ بلکه کاری پیچیده و دشوار است، اما غیرممکن نیست؛ به‌ویژه اگر طرف مقابل با همان رویکردی که در دور اول وارد مذاکرات شد، در دور دوم نیز ادامه دهد. از نظر من، دستیابی به پیشرفت در دور دوم کاملاً واقع‌بینانه است.
داشتن مواد به‌تنهایی برای تولید سلاح کافی نیست
غریب‌آبادی با اشاره به برخی ادعاها درباره دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای گفت: مطالبی که درباره نگرانی از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مطرح می‌شود، کاملاً مشخص است که مرجع قضاوت در این زمینه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و تاکنون هیچ گزارشی از سوی آژانس در خصوص تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای منتشر نشده است. تنها ادعایی که برخی تکرار می‌کنند، این است که ایران مواد لازم برای ساخت بمب را دارد، در حالی که داشتن مواد به‌تنهایی برای تولید سلاح کافی نیست.
برخی به دنبال ایحاد بحران مصنوعی درباره برنامه هسته ای ایران هستند
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، در واکنش به هجمه‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران و ادعاهای مربوط به ساخت سلاح، اظهار کرد: برخی کشورها که نامی از آن‌ها نمی‌برم، مواد مورد نیاز برای تولید صدها کلاهک هسته‌ای را در اختیار دارند، اما هیچ‌گاه با اعتراض مواجه نمی‌شوند. بنابراین تا زمانی که نظارت آژانس وجود دارد، ابراز چنین نگرانی‌هایی کاملاً بی‌مورد است. آیا تنها داشتن مواد هسته‌ای به معنای توانایی ساخت سلاح است؟ قطعاً چنین نیست.
غریب‌آبادی هدف از طرح این قبیل ادعاها را ایجاد بحرانی مصنوعی دانست و گفت: در همین منطقه، رژیم صهیونیستی نمونه بارز کشوری است که سلاح هسته‌ای دارد. اگر واقعاً نگرانی آمریکا درباره سلاح هسته‌ای جدی و واقعی است، باید به رژیم صهیونیستی فشار بیاورد تا به پیمان عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) بپیوندد و روند خلع سلاح را آغاز کند. گرچه این نگرانی‌ها چندان دقیق و واقعی نیست، اما جمهوری اسلامی ایران همواره آماده گفت‌وگو درباره این نگرانی‌ها بوده و اکنون نیز چنین آمادگی دارد. در عین حال، ایران نیز نگرانی‌هایی دارد که باید در چارچوبی منطقی مورد بحث قرار گیرد و به تفاهمی دوجانبه منجر شود.
انتظار داریم که طرف آمریکایی نیز وارد نگارش چارچوب‌ها و دستور کار مذاکرات شود
وی درباره اهمیت دور دوم گفت‌وگوها و مدت زمان احتمالی آن اظهار کرد: در دور اول مذاکرات در مسقط، هر دو طرف آمادگی داشتند که در صورت نیاز، مذاکرات را به روز دوم نیز ادامه دهند. با این حال، چون هیچ‌کدام از طرفین آگاهی دقیقی از مواضع طرف مقابل نداشتند، مباحث مدنظر در همان روز و در کمتر از سه ساعت مطرح و بررسی شد و ارزیابی لازم نیز از سوی دو طرف انجام گرفت.
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ادامه داد: اکنون نیز این آمادگی برای دور دوم وجود دارد. ما انتظار داریم که طرف آمریکایی نیز وارد نگارش چارچوب‌ها و دستور کار مذاکرات شود تا بتوانیم به تفاهم برسیم. به نظر من، دور دوم می‌تواند مرحله‌ای باشد که در آن کارشناسان هر دو طرف در دو حوزه تخصصی وارد گفت‌وگوهای جزئی‌تر شوند و در صورت نیاز، روند نگارش متن آغاز گردد. البته این امر مشروط به آن است که چارچوب‌ها و موضوعات اصلی برای دستیابی به تفاهم، مورد توافق دو طرف قرار گیرد. این فرآیند باید کاملاً دوجانبه و بر اساس تفاهم شکل بگیرد.
غریب‌آبادی در ادامه، به اظهارات اخیر مقامات آمریکایی اشاره کرد و گفت: اظهارنظرهایی از سوی آقای ویتکاف صورت گرفته که جای تأمل دارد. او اخیراً در توییتی مدعی شده که ایران حق غنی‌سازی اورانیوم را نخواهد داشت، در حالی که پیش‌تر در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس‌نیوز گفته بود که اگر غنی‌سازی تا سقف ۳.۶۷ درصد باشد—که در برجام مشخص شده—آمریکا با آن مشکلی نخواهد داشت.
اساس تنظیم سیاست، بر مبنای اظهارات رسمی و کلیدی طرف مقابل در مذاکرات خواهد بود
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه درباره مواضع متفاوت طرف آمریکایی توضیح داد: نخست آنکه برای هیئت ایرانی و رئیس تیم مذاکره‌کننده، آگاهی از مواضع و دیدگاه‌های طرف مقابل در میز گفت‌وگو اهمیت اساسی دارد. هرچند نمی‌توان تحلیل‌های رسانه‌ای طرف مقابل را نادیده گرفت، اما آنچه در تحلیل‌ها مبنا قرار می‌گیرد، مواضعی است که رسماً و به‌صورت اصولی در مذاکرات اعلام می‌شود. طبیعتاً باید تغییرات احتمالی در مواضع رسانه‌ای را نیز به‌دقت رصد و تحلیل کرد، اما اساس تنظیم سیاست، بر مبنای اظهارات رسمی و کلیدی طرف مقابل در مذاکرات خواهد بود.
هیچ‌گاه در فعالیت‌های غنی‌سازی از تعهدات خود فراتر نرفته‌ایم
غریب‌آبادی ادامه داد: مسأله محوری در میان این اظهارات متناقض و زیگزاگی آمریکایی‌ها، مسئله غنی‌سازی است؛ برنامه‌ای کاملاً بومی که حاصل تلاش‌های علمی دانشمندان جوان کشور و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران است. ما هیچ‌گاه در فعالیت‌های غنی‌سازی از تعهدات خود فراتر نرفته‌ایم و هیچگونه انحرافی نیز در این زمینه نداشته‌ایم. افزون بر این، هیچ ماده‌ای در اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا معاهده NPT وجود ندارد که کشورها را از حق غنی‌سازی یا درصد مشخصی از آن منع کند. تنها محدودیت موجود، عدم انحراف فعالیت‌های هسته‌ای به سمت اهداف نظامی است.
صنعت غنی سازی را وجه‌المصالحه مذاکرات قرار نمی‌دهیم
وی با تأکید بر جایگاه و اهمیت صنعت غنی‌سازی در ایران افزود: این صنعتی است که در راه توسعه‌اش شهید داده‌ایم و هرگز نمی‌توان آن را وجه‌المصالحه مذاکرات قرار داد. اگر نگرانی طرف مقابل از جهت نظامی‌شدن برنامه هسته‌ای ایران است، این موضوع قابل مذاکره و بررسی است. اما اگر هدف آن‌ها تعطیلی کامل صنعت هسته‌ای، به‌ویژه غنی‌سازی، باشد، چنین خواسته‌ای نه منطقی است و نه می‌تواند محور مذاکرات قرار گیرد. این موضوع پیش‌تر نیز برای طرف مقابل تشریح شده و امروز نیز وزیر امور خارجه کشورمان آن را به‌روشنی اعلام کردند.
توجه طرف مقابل به مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران یک ضرورت است
غریب‌آبادی تصریح کرد: اگر طرف مقابل واقعاً در پی دستیابی به توافق است، باید با مطالبات منطقی و واقع‌گرایانه وارد مذاکره شود، نه با خواسته‌های غیرواقعی که جز افزایش بی‌اعتمادی در جمهوری اسلامی ایران، نتیجه‌ای به دنبال نخواهد داشت. باید دید طرف مقابل در دور دوم مذاکرات با چه سیاستی وارد می‌شود؛ اما توصیه جدی ما این است که مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را که به‌طور رسمی نیز اعلام شده، مورد توجه قرار دهد.
اتکای امریکا به سیاست تهدید و تحریم از دلایل اصلی امتناع ما از مذاکره مستقیم است
وی درخصوص هم‌زمانی مذاکرات با تداوم تحریم‌های آمریکا گفت: یکی از دلایل اصلی امتناع ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا، اتکای این کشور به سیاست تهدید و تحریم است. ایالات متحده، به‌ویژه در سال‌های اخیر، نشان داده که به تعهدات بین‌المللی پایبند نیست؛ نه‌تنها به‌صورت یک‌جانبه از برجام خارج شد، بلکه به گفته خود، سیاست فشار حداکثری را نیز علیه ایران اعمال کرد. در چنین شرایطی، آغاز گفت‌وگو بدون ایجاد بستر اعتماد و پیش‌زمینه‌ای مناسب، شبیه گفت‌وگوی دو طرف با سابقه اختلاف و تنش عمیق است که ناگهان بخواهند مشکلات را حل کنند. طبیعی است که در این حالت، هیچ‌یک از طرفین حاضر به امتیازدهی فوری نیستند. مذاکره در چنین فضایی نه‌تنها نشانه ضعف محسوب می‌شود، بلکه ممکن است به مخدوش شدن بیشتر اعتماد نیز بینجامد.
تهدید و تحریم با منطق مذاکره هم‌خوانی ندارد
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران با در نظر گرفتن سوابق بدعهدی آمریکا، از مذاکره مستقیم امتناع ورزید و در عوض، گفت‌وگوهای غیرمستقیم را پیشنهاد داد که مورد پذیرش قرار گرفت. باید تأکید کرد که تهدید و تحریم با منطق مذاکره هم‌خوانی ندارد. ایران نیز ابزارها و سازوکارهای خاص خود را برای پاسخ به تهدیدات در اختیار دارد. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند، در صورت تهدید امنیت ملی ایران، ما نیز امنیت تهدیدکنندگان را به خطر خواهیم انداخت.
وابستگی به رفع تحریم از طریق مذاکرات باید به حداقل برسد
غریب‌آبادی با اشاره به ناکارآمدی تحریم‌ها گفت: دولت آمریکا که اصلی‌ترین تحریم‌کننده است، آیا به اهداف خود دست یافته؟ هدف اصلی آن‌ها از تحریم‌ها، توقف برنامه هسته‌ای ایران و تغییر رفتار جمهوری اسلامی نسبت به آمریکا و متحدانش بود. آیا چنین اتفاقی رخ داده؟ قطعاً نه. تحریم‌ها اگرچه موجب فشار اقتصادی بر مردم شده‌اند، اما همان‌گونه که مقام معظم رهبری نیز بارها تأکید کرده‌اند، باید در داخل کشور با اتخاذ سیاست‌هایی منسجم، روند خنثی‌سازی تحریم‌ها و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخلی را دنبال کنیم تا وابستگی به رفع تحریم از طریق مذاکرات به حداقل برسد.
اگر تحریم تاثیرگذار بود آمریکا با ما وارد مذاکره نمی شد
وی با تأکید بر اینکه تحریم‌ها کارآمدی نداشته‌اند، گفت: اگر امروز آمریکا پذیرفته است با جمهوری اسلامی ایران مذاکره کند، این امر ناشی از عوامل مختلفی است، اما به‌هیچ‌وجه ناشی از ضعف جمهوری اسلامی ایران نیست. کشورهای دیگر با کشوری که ضعیف باشد مذاکره نمی‌کنند، بلکه خواسته‌های خود را به آن تحمیل می‌کنند. ما اکنون با چنین وضعیتی مواجه نیستیم و جمهوری اسلامی ایران هرگز تحمیل و تهدید را نپذیرفته و همواره محکم در برابر آن ایستاده است. اینکه ابتدا پیشنهاد مذاکره ارائه شد، ناشی از آن است که جمهوری اسلامی ایران همچنان در موضع قدرت قرار دارد، همچنان کشوری اثرگذار است، و تحریم‌ها نیز تأثیرگذار نبوده‌اند؛ چرا که اگر تحریم‌ها اثربخش بودند، باید همان سیاست‌های تحریمی ادامه می‌یافت و طرف مقابل پای میز مذاکره حاضر نمی‌شد.
رسیدن به توافق برای هر دو طرف سودمند است
غریب‌آبادی با اشاره به اینکه این شرایط به نفع هیچ‌یک از طرفین نیست، گفت: طبیعتاً رسیدن به تفاهمی که دغدغه‌های هر دو طرف مذاکره را برطرف کند، برای هر دو سودمند خواهد بود. آمریکا بارها و در مواضع رسمی و مکتوب اعلام کرده است که ایران نباید به سلاح اتمی دست یابد. ما نیز این موضوع را می‌پذیریم؛ چراکه دستیابی به سلاح اتمی نه در برنامه ما، نه در دکترین هسته‌ای، و نه حتی در دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار ندارد و رفتار عملی ما تاکنون این موضوع را به‌روشنی نشان داده است. اگر واقعاً این تنها دغدغه آن‌ها است و مسئله‌ای فراتر از این وجود ندارد و نباید هم داشته باشد، دستیابی به نتیجه ممکن است. چراکه خواسته‌هایی فراتر از این، مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار نخواهد گرفت.
ایران فرمول مشخصی برای مذاکرات دارد
وی افزود: ما فرمولی مشخص برای مذاکرات داریم؛ مبتنی بر اعتمادسازی در برابر رفع عملی و ملموس تحریم‌ها، با هدف تأمین منافع اقتصادی ملت ایران. این فرمول امکان گفت‌وگو درباره برخی مسائل را فراهم می‌کند و اجزای آن قابل تعیین و بررسی است. نمونه‌ای از این رویکرد در توافق پیشین برجام نیز تجربه شده بود؛ نظارت‌های مشخص آژانس و محدودیت‌هایی قابل‌پذیرش، بدون توقف غنی‌سازی. توقف کامل غنی‌سازی هیچ‌گاه برای ایران پذیرفتنی نبوده و نخواهد بود.
سیاست «غنی‌سازی صفر» در مقابل ایران همواره شکست خورده است
غریب‌آبادی یادآور شد: در زمان ریاست‌جمهوری اوباما، مذاکرات ۵+۱ با سیاست «غنی‌سازی صفر» آغاز شد. اما نتیجه چه شد؟ طرف مقابل که خواهان تعطیلی کامل صنعت هسته‌ای ایران بود، در نهایت پذیرفت که غنی‌سازی ادامه یابد، زیرا این فناوری برای ایران اصل غیرقابل چانه‌زنی است. ما این دانش را از کسی نگرفته‌ایم که بخواهیم پس بدهیم یا کنار بگذاریم. در آن زمان، یکی از مقامات غربی حتی گفته بود: “اگر تصمیم با من بود، پیچ و مهره‌های تأسیسات هسته‌ای ایران را باز می‌کردم و مثل لیبی آن را برمی‌چیدم.” اما مذاکره یعنی تفاهم دوجانبه و چنین خواسته‌ای نه آن زمان ممکن بود و نه امروز.
غریب‌آبادی در پاسخ به سوالی درباره سفر آقای گروسی، مدیرکل آژانس، به تهران گفت:
جمهوری اسلامی ایران همواره تعاملاتی مستمر با آژانس داشته است، هرچند این تعاملات گاه با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. حتی در زمانی که ایران اجرای تعهدات فراپادمانی را متوقف کرد و نظارت‌های آژانس را کاهش داد، این اقدام واکنشی به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل بود و نه اقدامی علیه آژانس. ایران هیچ تعهدی فراتر از پادمان نداشت. مدیران آژانس نیز به‌طور منظم به ایران سفر می‌کنند و مقامات ما نیز با آژانس در وین در ارتباط هستند. کشوری با برنامه هسته‌ای گسترده همچون ایران، طبیعی است که رابطه‌ای پیوسته و سازنده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته باشد؛ چه در زمینه غنی‌سازی، چه تولید رادیوداروها و سایر فعالیت‌های تحقیقاتی صلح‌آمیز.
هنوز برای ورود مستقیم آژانس به گفت و گوها زود است
وی ادامه داد: در صورت شکل‌گیری تفاهم در مذاکرات، بخشی از آن به تعهدات هسته‌ای ایران مربوط خواهد شد. با این حال، هنوز بسیار زود است که آژانس را به‌صورت مستقیم در روند گفت‌وگوها وارد کنیم.
