دستیابی به فناوری بهره‌برداری از مخازن شِیل نفتی توسط پژوهشگران دانشگاه تهران
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه تهران، در این طرح تحقیقاتی که در قالب پروژه پژوهشی مشترک بین دانشکدگان فنی دانشگاه تهران و مدیریت اکتشاف – شرکت ملی نفت ایران انجام شده است، برای اولین بار در ایران، فناوری لازم برای تولید نفت شِیل از مخازن شِیل نفتی با استفاده از فناوری سِمی‌کُک و به صورت نابرجا در مقیاس آزمایشگاهی – نیمه‌صنعتی ارائه شده است.
هدف این پروژه فناورانه که توسط دکتر علی شکاری‌فرد، دانشیار دانشکدگان فنی و با همکاری دانشگاه فنی تالین از کشور استونی اجرا شده، انجام مطالعات تخصصی به منظور اکتشاف و ارزیابی قابلیت بهره‌برداری از شِیل‌های نفتی منطقه قالی‌کوه لرستان بوده است. دکتر شکاری‌فرد درباره ماهیت شِیل‌های نفتی و امکان بهره‌برداری از آنها گفت: «شِیل نفتی نوعی سنگ رسوبی ریزدانه حاوی مقادیر قابل توجهی ماده آلی به شکل کروژن است که طی تقطیر مخرب می‌تواند حجم زیادی نفت و گاز تولید کند. اما دانش فنی و فناوری بهره‌برداری از این منابع در انحصار برخی کشورها است.»
عضو هیأت علمی دانشکدگان فنی با بیان اینکه این تحقیق با دستیابی به دانش فنی زمینه را برای پایه‌گذاری صنعت جدید شِیل نفتی در ایران فراهم کرده است، تأکید کرد: «فناوری توسعه‌یافته برای یک شِیل نفتی خاص قابل کپی‌برداری برای دیگر مخازن شِیل نفتی نیست. ازاین‌رو توسعه فناوری برای هر شِیل نفتی با توجه به ماهیت لیتولوژیکی و با هدف به حداقل رساندن ریسک و اطمینان از عملکرد، باید به طور خاص انجام گیرد.»
وی با اشاره به اینکه تحلیل و بررسی‌های آزمایشگاهی در این پروژه در قالب سه بسته کاری انجام گرفته است، گفت: «در این پروژه بیش از ۳۵۰۰ تحلیل مختلف بر روی نمونه‌های انتخابی انجام گرفته است. براساس نتایج بسته کاری اول، با استفاده از فناوری سِمی‌کُک می‌توان بهترین و باکیفیت‌ترین نفت را از شِیل نفتی قالی‌کوه استحصال کرد.»
مجری این طرح صنعتی برگزیده کشوری در ادامه افزود: «بسته کاری دوم با هدف افزایش ضریب بازیافت نفت شِیل به روش سِمی‌کُک با تغییر در دانه‌بندی اجرا شد، چرا که تغییر در دانه‌بندی به دلیل تغییر در نسبت سطح به حجم، می‌تواند نفت‌دهی را تحت تأثیر قرار دهد. حذف ماتریکس کربناتی با اسید کلریدریک، سبب افزایش ۷۸ تا ۱۲۰ درصدی نفت‌دهی از شِیل نفتی نسبت به نمونه استاندارد می‌شود و برای شِیل نفتی غنی‌شده، میزان تولید نفت می‌تواند به ۱۵۶ تا ۱۹۴ لیتر بر تن افزایش یابد.»
عضو هیأت علمی دانشکدگان فنی در توضیح بسته کاری سوم این پروژه گفت: «در این بسته، با توجه به دانش فنی به‌دست آمده، چندین سامانه آزمایشگاهی تولید نفت شِیل و یک سامانه نیمه‌صنعتی (TRL 5) با قابلیت نمایش فرایندهای اصلی تولید نفت شِیل طراحی و ساخته شد. همچنین نخستین آزمایشگاه تحقیقاتی پیرولیز شِیل نفتی در انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران تأسیس و راه‌اندازی شد.»
دانشیار دانشکده مهندسی شیمی دانشکدگان فنی دانشگاه تهران، در پایان گفت: «ارائه کارآمدترین فناوری به منظور دستیابی به حداکثر ظرفیت تولید نفت شِیل با بالاترین کیفیت و پایه‌گذاری دانش فنی لازم برای اجرای فاز پایلوت پلنت صنعتی تولید نفت شِیل از دستاوردهای ویژه این طرح است.»
گفتنی است این پروژه در آذرماه ۱۴۰۳ از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان طرح صنعتی برگزیده کشوری مورد تقدیر قرار گرفته است.
