رعایت ظرفیت محیطی، رمز گردشگری پایدار در طبیعت
ارتباط فردا: گردشگری به‌ویژه در نزدیکی شهرها با جاذبه‌های طبیعی، مانند کوه‌ها و رودخانه‌ها، روزبه‌روز محبوب‌تر می‌شود. این موضوع به‌دلیل دسترسی آسان‌تر و امکان فرار از محیط پر استرس شهری اهمیت زیادی یافته است. اما ورود بی‌رویه گردشگران به این مناطق، چالش‌هایی را به‌وجود آورده است. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، آسیب به زیستگاه‌های طبیعی و فشار بر منابع است. گردشگری بدون برنامه‌ریزی و بی توجه به ظرفیت محیطی می‌تواند نتایج مخربی برای طبیعت و همچنین هویت فرهنگی جوامع محلی داشته باشد؛ از این رو، پژوهش درباره تعیین ظرفیت قابل تحمل محیط برای گردشگری به یکی از اولویت‌های جهانی تبدیل شده است.
توسعه پایدار، که شامل حفظ محیط زیست، اقتصاد پایدار و حفظ هویت فرهنگی است، محور اصلی این نوع پژوهش‌هاست. این مفهوم بیان می‌کند که محیط زیست نباید به بهای توسعه اقتصادی تخریب شود. مناطق حفاظت‌شده از جمله مکان‌هایی هستند که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت گردشگری هستند تا در عین استفاده از ظرفیت اقتصادی آن‌ها، زیستگاه‌ها و منابع طبیعی حفظ شوند.
در همین راستا، سحر طبیبیان، استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه پیام نور تهران، تحقیقی جامع را درباره جاذبه‌های بوم‌شناسی و ظرفیت گردشگری منطقه حفاظت‌شده ورجین در اطراف تهران انجام داده است. این پژوهش با هدف یافتن تعادل میان جذب گردشگر و حفاظت از طبیعت انجام شده و به بررسی ظرفیت تحمل محیطی این منطقه پرداخته است.
این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از داده‌های محیطی انجام شده است. پژوهشگر اطلاعات مربوط به آب‌وهوا، توپوگرافی و موقعیت منطقه را جمع‌آوری کرده و با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی، ظرفیت برد (یعنی حداکثر تعداد گردشگرانی که یک منطقه می‌تواند بدون آسیب به طبیعت پذیرش کند) را محاسبه کرد. این ارزیابی در سه سطح فیزیکی، واقعی و مؤثر انجام شد و بر اساس معیارهای جهانی ارزیابی شد.
نتایج نشان می دهند که منطقه حفاظت‌شده ورجین از ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر برخوردار است. به‌طور خاص، محاسبات نشان داد که در هر هکتار از این منطقه، می‌توان کمتر از ۵ نفر در روز را پذیرش کرد، که مطابق با استانداردهای جهانی مرتبط با طبیعت‌گردی است. این نتایج نشان می‌دهند که این منطقه پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری پایدار دارد.
پژوهش همچنین تأکید کرد که کاربری‌های مختلف در این منطقه مانند بازدید از حیات‌وحش، منابع آبی و کوهنوردی هرکدام ظرفیت خاصی دارند. برای مثال، در مناطقی که برای مشاهده حیات‌وحش طراحی شده‌اند، ظرفیت بسیار کمتری نسبت به مناطق مناسب برای کوهنوردی وجود دارد. این یافته‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای استفاده از منابع طبیعی انجام شود.
اهمیت این یافته‌ها فراتر از منطقه حفاظت‌شده ورجین است. استفاده از روش علمی برای محاسبه ظرفیت برد می‌تواند به‌عنوان الگویی برای مدیریت سایر مناطق حفاظت‌شده مورد استفاده قرار گیرد. این روش به مدیران محیط‌زیست کمک می‌کند تا تعادلی میان منافع اقتصادی گردشگری و حفاظت از طبیعت ایجاد کنند و به توسعه پایدار دست یابند.
نتایج این تحقیق که در فصلنامه «پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری» وابسته به دانشگاه پیام نور منتشر شده اند، حاکی از آن هستند که می‌توان از مناطق حفاظت‌شده به‌عنوان مقصدی برای گردشگری پایدار بهره‌برداری کرد؛ اما این کار تنها با برنامه‌ریزی دقیق و رعایت ظرفیت‌های محیطی ممکن است.
استفاده از راهکارهایی مانند کنترل ورود گردشگران، افزایش نظارت محیط‌بانان و ایجاد زیرساخت‌های مناسب می‌تواند به حفظ این مناطق و جذب گردشگران کمک کند؛ چراکه مناطق حفاظت‌شده نه‌تنها برای امروز، بلکه برای نسل‌های آینده نیز باید حفظ شوند.
انتهای پیام
