روایتی از رازهای پنهان منظومه شمسی

همشهری آنلاین – یکتا فراهانی: ابر اورت، مرموزترین ناحیه از فضای اطراف ما، هنوز هم پوشیده از رمز و راز است؛ اما اکنون، شبیه‌سازی‌های قدرتمند ناسا تصویری تازه و شگفت‌آور از آن به دست داده‌اند.

تا امروز، ابر اورت مانند افسانه‌ای علمی در گوشه‌ای از ذهن اخترشناسان جا خوش کرده بود؛ جایی از فضا که منبع بسیاری از دنباله‌دارهای اسرارآمیز منظومه شمسی است، اما هیچ تصویری واقعی از آن وجود نداشت. حالا با استفاده از شبیه‌سازی‌های پیشرفته ابررایانه‌های ناسا، دانشمندان سرانجام توانسته‌اند نگاهی اجمالی به ساختار احتمالی این ناحیه بیندازند؛ ساختاری مارپیچی که بیشتر به یک کهکشان کوچک شباهت دارد تا حلقه‌ای ساده از اجرام یخی.

گنجینه‌ای پنهان در دل تاریکی

ابر اورت، پوسته‌ای عظیم از اجرام یخی در دورافتاده‌ترین نقاط منظومه شمسی است. منشأ بسیاری از دنباله‌دارهای بلندمدت از این ناحیه ناشناخته سرچشمه می‌گیرد. باوجود اهمیت آن، ابر اورت تاکنون از دید مستقیم بشر پنهان مانده است. اجرام موجود در این ناحیه چنان دور و کم‌نورند که حتی قوی‌ترین تلسکوپ‌های فعلی هم قادر به مشاهده مستقیم آنها نیستند. اطلاعات موجود درباره ابر اورت بیشتر از طریق مطالعه مسیر حرکت دنباله‌دارها به‌دست‌آمده است.

ابررایانه‌ها چه چیزی نشان دادند؟

در پژوهشی تازه، گروهی از دانشمندان با بهره‌گیری از داده‌های مربوط به مدار دنباله‌دارها و تاثیر گرانشی اجرام موجود در منظومه شمسی و فراتر از آن، مدلی جدید از ساختار ابر اورت ایجاد کردند. این مدل شگفت‌آور نشان می‌دهد ابر اورت ممکن است دارای دو بازوی مارپیچی باشد؛ ویژگی‌ که آن را به یک کهکشان کوچک در مقیاسی بسیار کوچک‌تر شبیه می‌کند.

بیشتر بخوانید:

• مدار حرکت ستاره دنباله دار هولمز تعیین شد
• کهکشان راه شیری یک کهکشان غیرمعمول است؟

تأثیر کهکشان راه شیری بر ابر اورت

یکی از عوامل کلیدی در شکل‌گیری این ساختار مارپیچی، نیرویی است که با عنوان «جزرومد کهکشانی» شناخته می‌شود. این نیرو، ناشی از کشش گرانشی ستارگان اطراف، سیاه‌چاله‌ها و مرکز کهکشان راه شیری است و به‌شدت بر اجرام دوردست منظومه شمسی تأثیر می‌گذارد. درحالی‌که خورشید بر اجرام نزدیک‌تر سلطه‌گرانشی دارد، در نواحی دوردست، نیروی جزرومد کهکشانی تعیین‌کننده مسیر اجرام یخی ابر اورت است.

ورود به سرزمین ناشناخته‌ها

ابر اورت در فاصله‌ای بین ۲,۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ واحد نجومی (AU) از خورشید آغاز می‌شود و مرزهای بیرونی آن تا حدود ۱۰۰,۰۰۰ AU امتداد دارد. برای درک این فاصله عظیم کافی است بدانید که هر واحد نجومی معادل فاصله زمین تا خورشید یعنی حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتر است. حتی فضاپیمای ویجر ۱ که با سرعتی در حدود یک میلیون مایل در روز حرکت می‌کند، برای رسیدن به لبه‌های ابر اورت به ۳۰۰ سال زمان نیاز خواهد داشت و برای عبور کامل از آن به حدود ۳۰۰,۰۰۰ سال!

سفری تازه به ژرفای ناشناخته‌ها

کشف احتمالی ساختار مارپیچی در ابر اورت می‌تواند انقلابی در درک ما از چگونگی شکل‌گیری و پویایی منظومه شمسی ایجاد کند. این یافته‌ها نه‌تنها به رمزگشایی از منشأ دنباله‌دارها کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند سرنخ‌هایی درباره تاریخچه کهکشان راه شیری و نحوه تعامل آن با منظومه شمسی در اختیار دانشمندان قرار دهند. با پیشرفت فناوری و توسعه تلسکوپ‌ها و مأموریت‌های فضایی جدید، شاید روزی بتوانیم تصویر واقعی از این دنیای یخی دوردست به دست آوریم؛ دنیایی که همچنان در تاریکی مطلق به انتظار کشف نشسته است.