شدت مصرف انرژی در ایران بیش از دو برابر میانگین جهانی / رکوردشکنی مصرف برق در بهار ۱۴۰۴

به نقل از وزارت نیرو، گرمای زودرس بهاری به ویژه در مناطق گرمسیری کشور در حالی آغاز شده است که بر اساس بسیاری از داده‌های هواشناسی میزان افزایش دمای هوا در اردیبهشت و خرداد سال جاری در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه بود و همین مسئله سبب شد تا در هفته‌های اخیر چندین بار رکورد مصرف برق کشور شکسته شود.

به طور نمونه در تاریخ سی و یکم اردیبهشت سال جاری میزان نیاز مصرف برق کشور به ۶۵ هزار و ۴۷۶ مگاوات رسید و این رکورد در حالی در تاریخ صنعت برق کشور به ثبت رسید که سال گذشته و در همین روز میزان نیاز مصرف برق کشور بر اساس داده‌های رسمی شرکت مدیریت شبکه برق کشور ۵۴ هزار و ۶۳۹ مگاوات بود.

همچنین در تاریخ سوم خرداد سال جاری نیز نیاز مصرف برق کشور به ۶۴ هزار و ۱۵۴ مگاوات رسید و این عدد در حالی به ثبت رسید که سال گذشته و در همین روز میزان نیاز مصرف برق کشور بر اساس داده‌های رسمی شرکت مدیریت شبکه برق کشور ۵۲ هزار و ۵۰۹ مگاوات بود.

بدون تردید یکی از دلایل اصلی افزایش میزان تقاضای مصرف برق در بهار سال جاری افزایش شدید دمای هوا در اردیبهشت و به دنبال آن نیمه نخست خرداد سال جاری است، چرا که در روزهای اخیر و به دنبال کاهش محسوس دما در بسیاری از نقاط کشور شاهد روند نزولی تقاضای مصرف برق بوده‌ایم و به طور مشخص در تاریخ هفدهم خرداد سال جاری در حالی اوج تقاضا به ۶۱ هزار و ۱۴ مگاوات رسید که در سال گذشته همین روز تقاضا به ۶۴ هزار و ۶۸۴ مگاوات رسیده بود.

بر همین اساس اگرچه یکی از دلایل افزایش میزان مصرف برق کشور در روزهای گرم به موضوع دمای بالای هوا و افزایش میزان استفاده از سیستم‌های سرمایشی مرتبط است، از آن سو بررسی‌های تخصصی‌تر نشان می‌دهد به طور کلی و تحت تأثیر عوامل مختلف، شدت مصرف انرژی در ایران به مراتب از بسیاری از کشورهای جهان بالاتر است.

بالا بودن شدت مصرف انرژی در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه و جهان به این معنا است که در کشور و برای رفع میزان مشخصی از نیاز به برق نسبت به کشورهایی که در آن‌ها شدت مصرف انرژی پایین‌تر است، برق به مراتب بیشتری مصرف می‌شود.

واقعیتی ناخوشایند که بررسی‌ها نشان می‌دهد ظرف ۳۰ سال گذشته در روندی معکوس در قیاس با دیگر کشورها استمرار داشته و تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۷۵ درصد رشد یافته است.

بر اساس داده‌های بانک جهانی ایران به لحاظ شدت مصرف انرژی در جایگاه ششمین کشور با شدت مصرف انرژی بالا قرار دارد و در سال ۲۰۲۱ شدت مصرف انرژی در ایران حدود 9.5 GDP FF بوده که بیش از ۲ برابر متوسط جهانی است، موضوعی که نشان می‌دهد مصرف انرژی در ایران به شدت ناکارآمد است.

بالا بودن شدت مصرف انرژی ایران بیانگر این واقعیت است که میزان مصرف انرژی در ایران دست کم ۶۰ درصد از میانگین جهانی برای تولید کالا و خدمات مشابه بیشتر است.

ناکارآمدی مصرف انرژی در بخش خانگی ایران

بررسی آمار و ارقام رسمی نشان می‌دهد، شاخص مصرف انرژی در بخش خانگی ایران حدود ۴۶۰ کیلووات ساعت در سال به ازای هر مترمکعب است که اگر این داده به واحد مگاژول تبدیل شده و با آمارهای جهانی سایر کشورها مقایسه شود، میزان ناکارآمدی مصرف انرژی در بخش خانگی ایران را بیش از پیش نمایان می‌کند.

توضیح بیشتر اینکه در حالی مصرف انرژی به ازای واحد سطح خانه در ایران بر اساس داده‌های ترازنامه هیدروکربوری ۱۶۵۰ مگاژول محاسبه می‌شود که در هیچ یک از کشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی، میزان مصرف انرژی با وجود آب و هوایی به مراتب سردتر از ایران از ۱۰۰۰ مگاژول تجاوز نمی‌کند.

به عنوان نمونه میزان مصرف انرژی به ازای واحد سطح خانه در کشور پرتغال حدود ۲۵۰ مگاژول، در کشور یونان ۴۰۰ مگاژول، در کشور ایتالیا ۶۰۰ مگاژول و در جمهوری چک ۸۰۰ مگاژول است.

بالا بودن شدت مصرف انرژی در ایران تابعی از عوامل مختلفی است که نتیجه آن ناکارآمدی مصرف انرژی در بخش‌های مختلف مصرفی ایران به ویژه در بخش خانگی است.

به طور نمونه متوسط مصرف برق سالیانه مشترکان بخش خانگی در استان هرمزگان چیزی حدود ۱۰ هزار کیلووات ساعت است که بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورت اجرای برخی راهکارهای مدیریت مصرف می‌توان این میزان مصرف را تا ۶۰ درصد کاهش داد.

کارشناسان عقیده دارند با اصلاح سیستم‌های روشنایی می‌توان ۲۵۰ کیلووات ساعت، با تعویض یخچال‌های قدیمی ۶۵۰ کیلووات ساعت، با اصلاح سیستم سرمایشی و تعویض سه دستگاه کولر گازی رتبه A پلاس، عایق بندی و و نصب پنجره دو جداره ۴۸۵۰ کیلووات ساعت و با نصب آبگرمکن خورشیدی نیز ۲۵۰ کیلووات ساعت، در مصرف برق سالانه خانوار هرمزگانی ۶۰۰۰ کیلووات ساعت صرفه‌جویی کرد.

مجموعه ارقام و آماری که به خوبی نشان می‌دهد شدت مصرف انرژی در ایران به ویژه در حوزه برق به شدت نسبت به سایر کشورهای جهان بالاتر است و مهم‌تر از آن اینکه می‌توان با اجرای برخی راهکارهای کاهش مصرف انرژی تا ۶۰ درصد از این میزان مصرف را کاهش داد و علاوه بر کمک به حفظ محیط زیست، نقش مؤثری در بهبود شاخص‌های اقتصاد انرژی کشور ایفا کرد.