عبور از دروازه تاریخ با امضای قرارداد دارسی

ارتباط فردا: امروز هفتم خرداد ۱۴۰۴ خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخی این روز می‌پردازیم.
 

رویدادهای مهم این روز در تقویم شمسی شامل منع کلنل محمدتقی خان از مداخله در امور حکومتی خراسان طی حکم تلگرافی توسط احمدشاه قاجار در سال ۱۳۰۰، راه‌اندازی اداره تثبیت قیمت‌ها در وزارت وقت دارایی تحت ریاست دکتر آرتور میلسپو آمریکایی در سال ۱۳۲۲، سفر دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر و هیات همراه با هواپیمای هلندی به هلند و شرکت در دیوان لاهه در سال ۱۳۳۱، روز قانون و آغاز هفته مجلس، تصویب قانون الحاق دولت ایران به قرارداد تبادل نامه‌های پستی جهان در سال ۱۳۳۶، افتتاح اولین دوره مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۵۹، اعلام نرخ اراضی تهران در سال ۱۳۴۹، درگذشت رحمت اتابکی سفیر وقت ایران در دفتر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو در سال ۱۳۴۹، امضای موافقتنامه همکاری اقتصادی بین ایران و بلژیک در سال ۱۳۴۹، تصویب لایحه قانون دیوان محاسبات در مجلس در سال ۱۳۴۹، امضای قرارداد همکاری مشترک توسط وزیران اقتصاد ایران و انگلیس در تهران در سال ۱۳۵۱ و انتخاب ژاک شیراک از دوستداران ژنرال دوگل به عنوان نخست‌وزیر فرانسه در سال ۱۳۵۳ است.
 

رویداد مهم این روز در تقویم قمری

شهادت امام نهم- ۲۲۰

حضرت امام محمد بن علی ملقب به امام محمدتقی علیه السلام در آخر ذی‌القعده‌ ۲۲۰ قمری در سن ۲۵ سالگی بر اثر زهری که به دستور معتصم عباسی، توسط ام‌الفضل همسر آن حضرت (دختر مأمون) به ایشان خورانده شد در بغداد به شهادت رسید و در کنار جد گرامی‌شان حضرت امام موسی کاظم علیه السلام دفن شدند.

آن حضرت در ۸ سالگی به امامت رسیدند و تا زمان شهادت ۱۷ سال امامت کردند. ایشان جوان‌ترین عضو خاندان بنی‌هاشم بودند که به مقام امامت رسیدند.

امامتِ امام جوان با حکومت دو طاغوت زمان یعنی مأمون و معتصم عباسی همزمان بود. شهادت آن حضرت، گویای این نکته است که فعالیت‌های امام جواد در پاسداری از فرهنگ و ارزش‌های اسلامی تا چه اندازه برای حکومت‌های جور و ستم، خطر آفرین بود.
 

رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی

قرارداد دارسی بین ایران و انگلیس- ۱۹۰۱

در سال ۱۸۸۹ و در دوره سلطنت ناصرالدین شاه چهارمین پادشاه سلسله قاجار حق استخراج کلیه معادن ایران و از جمله نفت طی امتیازنامه‌ای به بارون دورویتر بازرگان انگلیسی واگذار شد، اما این قرارداد به دلیل عدم پیشرفت فیزیکی و مخالفت‌های داخلی لغو شد.

ویلیام ناکْسْ دارسی سرمایه‌دار انگلیسی، در اواخر قرن نوزدهم از وجود نفت در ایران مطلع شد و در سال ۱۹۰۱ نمایندگانی جهت امضای قرارداد نفتی و دریافت امتیاز از ایران به تهران فرستاد. پس از مخالفت اولیه مظفرالدین شاه با اعطای امتیاز، نمایندگان دارسی با امین‌السلطان صدراعظم شاه وارد مذاکره شدند و با پرداخت رشوه و نیز سوءاستفاده از ساده‌لوحی مقامات ایران، در نهایت قرارداد دارسی در ۲۱ مه ۱۹۰۱ به امضاء دو طرف رسید.

بر اساس این قرارداد، امتیاز استخراج و بهره‌برداری از نفت در سراسر ایران به استثنای ایالات شمالی شامل گیلان، مازندران، گرگان، خراسان و آذربایجان برای مدت ۶۰ سال به دارسی واگذار شد.

حذف مناطق شمالی ایران از چارچوب قرارداد، برای پیشگیری از عکس‌العمل و یا مخالفت روس‌ها انجام شد. همچنین طبق قرارداد مذکور، دارسی متعهد شد طی مدت دو سال شرکت یا شرکت‌هایی برای بهره‌برداری از این امتیازات تأسیس کند و سالیانه مبلغ ۲۰ هزار لیره وجه نقد و معادل همین مبلغ از سهام شرکت و نیز ۱۶ درصد از منافع خالص خود را به دولت ایران بپردازد.

شرکت نفت دارسی، پس از هفت سال، سرانجام در ۲۶ مه ۱۹۰۸ در منطقه مسجد سلیمان به نفت رسید. با این حال از آن جا که پس از مشروطه و تدوین قانون اساسی، واگذاری هر نوع امتیاز به تصویب مجلس نیاز داشت، مجلس اول مشروطه به بحث درباره قرارداد دارسی پرداخت، اما نه امتیاز نفت دارسی را تأیید کرد و نه آن را رد کرد.

این امتیازنامه به نوعی دیگر در زمان رضاخان به تصویب مجلس شورای ملی و سنا رسید که البته مفاد آن بیشتر از گذشته، به ضرر ایران بود.

موافقتنامه دارسی در سال ۱۹۳۳ (۱۳۱۲) جای خود را به قرارداد ۲۶ ماده‌ای جدیدی داد که به قرارداد ۱۹۳۳ موسوم شد.

ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۹۵۱ (۲۹ اسفند ۱۳۲۹) و روی کار آمدن دکتر محمد مصدق تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ موجب قطع دست استعمارگران انگلس از منابع نفت و گاز کشور شد.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری چون درگذشت “اوژن بورنوف” خاورشناس نامدار فرانسوی و کاشف رمز خط میخی در سال ۱۸۵۲، مرگ “ارنست رنان” ادیب و فیلسوف فرانسوی در سال ۱۸۹۲، عقب‌نشینی نیروهای متفقین از بندر دونْکِرْک فرانسه در سال ۱۹۴۰، تصرف کشور بلژیک توسط ارتش آلمان نازی در جریان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۰، روز ملی و استقلال “آذربایجان” از اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال ۱۹۹۱، اولین آزمایش هسته ‌ای پاکستان در سال ۱۹۹۸، روز ملی اتیوپی و خط تلگراف برلین ـ تهران ثبت است.

انتهای پیام