غدیر؛ مدرسه‌ای برای آموزش کرامت و مهرورزی
خبرگزاری مهر، گروه استانها: عید غدیر خم، به عنوان بزرگ‌ترین عید شیعیان، هر ساله با شکوه و عظمت خاصی در سراسر ایران برگزار می‌شود. این روز، نه فقط یک مناسبت دینی، که به فرصتی برای ابراز هویت، همبستگی و شادی جمعی مردم در شهرها و روستاهای مختلف تبدیل شده است. سنت‌ها و آئین‌های مردمی غدیر، ریشه در باورهای عمیق مذهبی و فرهنگ بومی هر منطقه دارد و جلوه‌ای از تنوع و همدلی ملی را به نمایش می‌گذارد.
تنوع آئین‌های مردمی، نشانگر پیوند فرهنگ و دین
در همین رابطه سید هادی موسوی، پژوهشگر مطالعات فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: عید غدیر خم در مناطق مختلف کشور، جلوه‌های متنوع و بعضاً منحصر به فردی دارد که از پیوند عمیق فرهنگ محلی با آموزه‌های دینی نشأت می‌گیرد. در هر استان و شهرستان، مردم با توجه به سنت‌ها و پیشینه تاریخی خود، شیوه‌ای ویژه برای جشن گرفتن این روز بزرگ دارند.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی با اشاره به تنوع مراسم غدیر در جنوب، شمال، شرق و غرب ایران ادامه داد: در استان‌های جنوبی، به ویژه هرمزگان و بوشهر، آئین‌های سنتی با اجرای سرودهای مذهبی و حرکت دسته‌های شادباش به سمت خانه سادات برگزار می‌شود. مردم با پخش شیرینی و غذاهای محلی، شادی خود را با دیگران تقسیم می‌کنند. در شمال کشور، سفره‌های اطعام با غذاهای منطقه‌ای پهن می‌شود و سنت‌هایی چون «عیدی دادن» و دید و بازدید همسایگان رواج دارد.
وی معتقد است که این آئین‌ها، نه تنها ابزاری برای انتقال پیام غدیر به نسل جدید، بلکه عاملی برای تقویت همبستگی محلی و ارتباط میان نسل‌هاست، در روستاها و شهرهای کوچک، عید غدیر فرصتی برای آشتی دادن خانواده‌ها، رفع کدورت‌ها و آغاز دوستی‌های تازه است. بسیاری از خانواده‌ها، نذورات خود را به مناسبت این روز ادا می‌کنند و با حضور گسترده کودکان و نوجوانان، شور و نشاط اجتماعی دوچندان می‌شود.
موسوی همچنین به نقش زنان در برگزاری آئین‌های غدیر اشاره کرد و گفت: در بسیاری از مناطق، زنان محور اصلی تهیه غذا، تزئین خانه‌ها و برگزاری جشن‌های خانوادگی هستند. آن‌ها با خلق سفره‌های رنگارنگ، پخت شیرینی‌های سنتی و تهیه هدایای کوچک برای کودکان، نقش مهمی در ایجاد فضای معنوی و شاد عید غدیر ایفا می‌کنند.
پژوهشگر مطالعات فرهنگی بیان کرد: تنوع و پویایی آئین‌های مردمی عید غدیر در سراسر ایران، نشان می‌دهد که فرهنگ دینی تا چه اندازه با زندگی روزمره مردم درآمیخته و چگونه سنت‌ها می‌توانند بستری برای حفظ و انتقال هویت دینی و ملی باشند.
غدیر؛ فرصتی برای تمرین ارزش‌های والایی چون کرامت، سخاوت و مهرورزی
در ادامه این گزارش حجت‌الاسلام محمدرضا رفیعی، استاد حوزه علمیه و کارشناس مسائل دینی در گفتگو با خبرنگار مهر به فلسفه و کارکرد اجتماعی سنت‌های مردمی غدیر اشاره و اظهار کرد: برگزاری آئین‌های مردمی غدیر، صرفاً یک مراسم نمادین نیست بلکه فرصتی است برای تمرین ارزش‌های والایی چون کرامت، سخاوت و مهرورزی در جامعه. آموزه‌های غدیر، مردم را به گره‌گشایی، دستگیری از نیازمندان و پیوند دوباره دل‌ها دعوت می‌کند.
استاد حوزه علمیه و کارشناس مسائل دینی با اشاره به گسترش رزمایش‌های همدلی و پویش‌های مردمی در سال‌های اخیر ادامه داد: در بسیاری از شهرها، جوانان و اهالی محلات با راه‌اندازی کاروان‌های شادی، برگزاری جشن‌های خیابانی و توزیع بسته‌های معیشتی، شادی غدیر را از خانه‌ها به کوچه و خیابان می‌برند. این فعالیت‌ها به ویژه در مناطق محروم، موجب دلگرمی و امیدواری خانواده‌ها می‌شود و روحیه مشارکت اجتماعی را تقویت می‌کند.
وی به آئین سنتی «بیعت با ولایت» در برخی مناطق اشاره کرد و گفت: در بعضی شهرها، مردم با حضور در مساجد و بقاع متبرکه، مراسم تجدید بیعت با امیرالمؤمنین (ع) برگزار می‌کنند. این حرکت، نوعی پیوند نسلی و اجتماعی ایجاد می‌کند و جوانان را با فلسفه عید غدیر و اهمیت ولایت آشنا می‌سازد.
رفیعی همچنین به نقش کودکان و نوجوانان در فضای غدیر پرداخت و بیان کرد: در سال‌های اخیر، برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوعی برای کودکان و نوجوانان طراحی شده است؛ از مسابقات نقاشی و سرود تا نمایش‌های خیابانی و اهدای هدایا. این برنامه‌ها باعث می‌شود نسل جدید، پیام غدیر را با زبان خود درک کند و ارتباط عمیق‌تری با ارزش‌های دینی برقرار نماید.
استاد حوزه علمیه و کارشناس مسائل دینی اظهار کرد: سنت‌ها و آئین‌های مردمی غدیر، مدرسه‌ای برای آموزش کرامت، مهربانی و همبستگی اجتماعی است. اگر این آموزه‌ها به روش‌های نوین و متناسب با نیازهای امروز تبیین شود، می‌تواند پیوند جامعه با معارف علوی را عمیق‌تر و پایدارتر سازد.
آئین‌ها و سنت‌های مردمی عید غدیر خم، بازتابی از پیوند ریشه‌دار دین و فرهنگ در ایران است. این مناسبت، نه تنها فرصتی برای بزرگداشت ولایت، بلکه بستری برای تقویت همدلی، نشاط اجتماعی و انتقال ارزش‌های انسانی و دینی به نسل‌های آینده است. کارشناسان تصریح می‌کنند که حفظ و احیای این سنت‌ها، تضمین‌کننده پایداری هویت دینی و اجتماعی جامعه ایران خواهد بود.
واقعه غدیر خم، نه فقط میراثی برای شیعیان، بلکه الگویی برای عدالت، رهبری الهی و مسئولیت اجتماعی در فرهنگ جهانی است. کارشناسان معتقدند بازخوانی تطبیقی غدیر و تقویت گفت‌وگو میان ادیان و مذاهب، می‌تواند زمینه‌ساز همزیستی، احترام متقابل و درک مشترک از ارزش‌های الهی و انسانی باشد. غدیر، پلی است برای گفت‌وگو و همدلی میان ملت‌ها و ادیان، و باید این فرصت را در جهان امروز جدی گرفت.
