هشدار قرمز خشکسالی در خراسان جنوبی؛ ذخیره سدها به ۲۰ درصد رسید

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: نیمه نخست سال که فرا می‌رسد و در آستانه فصول گرم سال که قرار می‌گیریم چالش‌های آبی بیش از هر زمان دیگری خود را نشان می‌دهد. کم کم آمار کاهش بارندگی‌ها در فصل سرد سال رخ نمایی می‌کند و زنگ هشدار به صدا در می‌آید.

در خراسان جنوبی که در مجموع از استان‌های کم باران کشور است نیز این موضوع وجود دارد و بیش از یک دهه است که خشکسالی کارت قرمز مصرف آب در استان را به ما نشان می‌دهد.

وضعیت بارندگی‌ها در خراسان جنوبی

جواد نخعی مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در این زمینه اظهار کرد: میانگین بارندگی در سال زراعی جاری تا تاریخ ۲۴ فروردین ماه در مجموع ایستگاه‌های مراکز استان خراسان جنوبی ۶۴.۹ میلی متر است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹ درصد و نسبت به بلند مدت ۳۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

وی افزود: در شهر بیرجند میان بارندگی از ابتدای سال زراعی ۶۹.۳ میلی متر بوده که نسبت به سال قبل ۶ درصد و نسبت به بلند مدت ۴۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی گفت: در مقایسه با بلند مدت میزان بارندگی از ابتدای سال زراعی جاری تا ۲۴ فروردین شهرستان فردوس ۶۲ درصد، بشرویه ۶۰ درصد، نهبندان ۵۸ درصد و خوسف ۴۳ درصد کاهش داشته است.

نخعی با اشاره به اینکه میزان بارندگی در خوسف نسبت به سال گذشته ۳۷ درصد و در فردوس نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد کاهش داشته است، اظهار کرد: البته میزان بارندگی شهر اسدیه نسبت به بلند مدت ۶ درصد و نسبت به سال گذشته ۱۷ درصد افزایش داشته است و شرایط خوبی را در این شهر داشته‌ایم.

بیش از ۷۴ درصد مساحت استان تحت تأثیر خشکسالی شدید است

وی با اشاره به اینکه خراسان جنوبی سومین استان پهناور کشور محسوب می‌شود، گفت: براساس بررسی در یک دوره آماری ۱۰ ساله منتهی به پایان سال ۱۴۰۳ میزان ۷۴.۴ درصد مساحت استان تحت تأثیر خشکسالی شدید است.

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی گفت: همچنین ۲۰.۸ درصد مساحت استان تحت تأثیر خشکسالی بسیار شدید و ۴.۵ درصد نیز تحت تأثیر خشکسالی متوسط است.

نخعی در مورد بارندگی‌های بهاره نیز یادآور شد: در شرایط فعلی میزان بارندگی‌ها از میزان نرمال پایین‌تر است و همین این موارد نشان می‌دهد که ما باید نسبت به تابستان پیش رو برنامه‌ریزی جدی تر و دقیق‌تری در مورد میزان مصرف آب داشته باشیم.

آسیب خشکسالی به وضعیت مراتع خراسان جنوبی

علیرضا نصرآبادی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی هم در گفت‌وگو با مهر با اشاره به اینکه خشکسالی به طور مستقیم تولید علوفه و برداشت گیاهان دارویی را متأثر می‌کند، گفت: در شرایط نرمال بالای ۷۰۰ هزار تن علوفه خشک در عرصه‌های مرتعی ما است که در شرایط خشکسالی این میزان به ۴۰۰ هزار تن می‌رسد که امسال شاهد چنین وضعیتی هستیم.

وی افزود: در حوزه آبخیز ما ظرفیت ۸۵ میلیون مترمکعب آبگیری در سازهای آبخیزداری و مدیریت سیلاب وجود دارد ولی امسال چیزی در حدود ۸.۵ میلیون متر مکعب مدیریت سیلاب در سازهای آبخیزداری استان داشتیم که نسبت به سال زراعی گذشته کاهش محسوسی را نشان می‌دهد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی یادآور شد: از طرف دیگر خشکسالی آفات مراتع و باغات را افزایش می‌دهد.

عباس سارانی مدیرکل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اظهار کرد: ما در خراسان جنوبی هشت سد مخزنی داریم که حجم کل این مخازن ۷۵ میلیون متر مکعب است.

تنها ۲۰ درصد حجم سدهای استان آب دارد

وی بیان کرد: در حال حاضر تنها حدود ۱۵ میلیون متر مکعب آب در این مخازن ذخیره است و به عبارت دیگر تنها ۲۰ درصد این مخازن آب دارد و ۸۰ درصد مخازن سدهای خراسان جنوبی خالی است.

مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با اشاره به اینکه بخشی از حجم آب سدهای استان از بارندگی‌های سال زراعی قبل است، یادآور شد: ما منتظر بارندگی‌های بهاری هستیم و امیدواریم با این بارندگی‌ها وضعیت سدهای استان اندکی بهبود یابد.

وی با اشاره به اینکه در دوره ۱۰ ساله اخیر بخش عمده‌ای از استان درگیر خشکسالی شدید و بسیار شدید قرار گرفته بیان کرد: استان مرزی خراسان جنوبی ۹۵ درصد به منابع آب زیرزمینی وابسته بوده و تنها پنج درصد از آب‌های سطحی برخوردار می‌شود.

سارانی ادامه داد: در مجموع ۷۳ درصد تخلیه و مصارف آب زیرزمینی از چاه‌ها، ۲۳ درصد از قنوات و چهار درصد از چشمه‌ها انجام می‌شود.

وی افزود: در حال حاضر ۸۸ درصد آب در بخش کشاورزی، ۹ درصد در بخش شرب و سه درصد در بخش صنعتی مصرف می‌شود و مجموع کسری مخزن تجمعی آبخوان‌های استان در ۴۰ سال اخیر بالغ بر ۴.۱ میلیارد مترمکعب بوده است.

وضعیت منابع آبی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی گفت: اکنون با کاهش ۲۲ درصدی تخلیه قنوات، ۴۰ درصد تخلیه چشمه‌ها و ۲۴ درصدی آبدهی چاه‌ها مواجه‌ایم و برداشت از چاه‌های کشاورزی استان ۶۲ درصد بیشتر از آب قابل برنامه ریزی مصوب وزارت نیرو است.

سارانی افزود: همه گزارش‌ها و آمار مربوط به وضعیت منابع آبی استان نشان از این دارد که خراسان جنوبی از جمله استان‌هایی است که بارندگی کمی در طول سال داشته و به همین دلیل اغلب مناطق آن بیابانی و کویری بوده و با کمبود منابع آبی مواجه است.

وی گفت: افزایش مصرف آب و در مقابل خشکسالی دو دهه اخیر باعث تشدید بحران آب در این استان مرزی شده و کاهش آب‌های زیرزمینی و ذخایر آبی از جمله در سدها را در پی داشته است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی گفت: تعداد قابل توجهی از شهرها و روستاهای استان نیز در شرایط تنش آبی به سر می‌برند که در صورت ادامه روند خشکسالی و کاهش بارندگی مطلوب، ورود به شرایط بحران قریب الوقوع است.

سارانی افزود: در چنین شرایطی صرفه‌جویی در مصرف آب و مدیریت بهینه به ضرورتی انکارناپذیر در تمامی بخش‌ها تبدیل شده و باید با فرهنگ سازی و ترویج اصول صرفه‌جویی در مصرف آب و نیز احساس مسئولیت توسط تک تک شهروندان فهیم استان، با نهایت صرفه جویی در مصرف آب از وضعیت تنش زای کنونی و بحران کم آبی در تابستان پیش رو و فصل گرما عبور کنیم.

پروژه انتقال آب از دریای عمان در مرحله مسیرسازی است

وی در پاسخ به این سوال که پروژه انتقال آب به خراسان جنوبی از دریای عمان به عنوان یکی از راهکارهای تأمین آب شرق کشور و از جمله خراسان جنوبی در چه مرحله‌ای است، اظهار کرد: در خطر انتقال آب از دریای عمان سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی وجود دارد.

مدیرعامل شر کت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی افزود: پروژه انتقال آب در بخش استان سیستان و بلوچستان ۳۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در استان ما یک سری مقدمات اولیه از جمله بحث مسیر سازی و نقشه برداری شکل گرفته است.

سارانی گفت: باید کار در استان سیستان و بلوچستان به اتمام برسد و بعد از آن نوبت به استان ما برسد

وی افزود: به نظر می‌رسد این انتقال آب بخشی از کمبودهای آب ما به ویژه در بخش صنعت را جبران کند ولی مهمترین و اساسی‌ترین کار برای مقابله با چالش آبی استفاده بهینه و درست و مدیریت مصرف آب است.

در آستانه تنش قرار داریم

علی دوستی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی نیز در این زمینه گفت: شهرهای ما حساس به آب هستند و با این میزان کاهش بارندگی یعنی در آستانه تنش قرار داریم.

وی افزود: بیرجند، طبس، قاین، سرایان، نهبندان و سربیشه شهرهایی هستند که ممکن است وارد تنش شوند.

دوستی با اشاره به اینکه اگر مردم حداقل ۲۰ درصد مصارف را کاهش دهند وارد بحث تنش و جیره بندی نخواهیم شد، اظهار کرد: مدیریت مصرف آب و نظارت بر مشترکین پرمصرف در دستور کار قرار دارد.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی عنوان کرد: الگوی مشترکین آب در شهرها متفاوت است و به صورت میانگین معدل آن بین ۱۳ تا ۱۴ مترمکعب در ماه است.

دوستی ادامه داد: در صورتیکه مشترکین کمتر از الگو مصرف داشته باشند تعرفه شامل افزایش قیمت نمی‌شود ولی در مصارف بالاتر از الگو نرخ آب بها به صورت تصاعدی محاسبه خواهد شد.