وحدت و استقامت در راه خدا کلید محبت الهی است
به گزارش خبرنگار مهر، آیه چهارم سوره مبارکه صف که می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُمْ بُنْیَانٌ مَرْصُوصٌ»، در تفسیر المیزان به‌عنوان یکی از شاهکارهای تفسیری شیعه، مورد تحلیل عمیق قرار گرفته است. علامه طباطبایی، مفسر برجسته این اثر در تبیین این آیه بر دو عنصر کلیدی تأکید می‌کند: وحدت و استقامت در راه خدا به‌عنوان ویژگی‌هایی که محبت الهی را به همراه دارد.
در این آیه، خداوند به صراحت اعلام می‌کند که دوستدار کسانی است که در راه او می‌جنگند اما این مبارزه تنها به معنای نبرد نظامی نیست. علامه طباطبایی در تفسیر خود توضیح می‌دهد که «قتال در سبیل الله» شامل هرگونه تلاش و مجاهدت در مسیر الهی است؛ از دفاع از حق و عدالت گرفته تا ایستادگی در برابر ظلم و باطل. آنچه این تلاش را متمایز می‌کند، نظم و انسجامی است که در عبارت «صَفًّا کَأَنَّهُمْ بُنْیَانٌ مَرْصُوصٌ» توصیف شده است.
آیت الله طباطبایی در المیزان می‌نویسد که واژه «صف» به معنای آرایش منظم و متحد، مانند لشکری است که در خط مقدم جبهه ایستاده‌اند. اما تشبیه این وحدت به «بنیان مرصوص» (بنایی که با سنگ و ملات محکم به هم پیوسته) نشان‌دهنده استحکام و نفوذناپذیری این جمع است. به گفته او، این تصویر بیانگر گروهی است که نه تنها در ظاهر متحدند بلکه در هدف، اراده و ایمان نیز یکپارچه‌اند به‌گونه‌ای که هیچ شکاف و ضعفی در میانشان راه نمی‌یابد.
این تفسیر، مفهوم مبارزه را از میدان جنگ به عرصه‌های گسترده‌تر زندگی گسترش می‌دهد. علامه تأکید می‌کند که «سبیل الله» راهی است که به رضایت خدا و سعادت بشر منتهی می‌شود و هر فردی که در این مسیر گام بردارد چه با قلم، چه با سخن و چه با عمل، مشمول این محبت الهی خواهد بود، مشروط بر اینکه این تلاش با وحدت و استواری همراه باشد.
در ادامه تحلیل، آیت الله طباطبایی به ارزش وحدت در جامعه اسلامی اشاره می‌کند و می‌گوید که خداوند این ویژگی را به‌عنوان یک اصل اساسی در موفقیت مؤمنان قرار داده است. او با استناد به آیات دیگر قرآن، مانند آیه «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا» (آل عمران: ۱۰۳)، نشان می‌دهد که تفرقه و پراکندگی در برابر این وحدت، مانعی برای کسب رضایت الهی است.
این آیه همچنین پیامی اخلاقی و اجتماعی دارد. به اعتقاد علامه، «بنیان مرصوص» تنها یک استعاره نظامی نیست بلکه نمادی از انسجام جامعه‌ای است که در برابر چالش‌ها و دشمنان، چه درونی و چه بیرونی، ایستادگی می‌کند. او می‌افزاید که این استواری نه از سر تکبر یا خودخواهی بلکه از ایمان و اخلاص سرچشمه می‌گیرد و همین اخلاص است که محبت خدا را به سوی چنین افرادی جلب می‌کند.
در پایان تفسیر این آیه، علامه طباطبایی نتیجه می‌گیرد که محبت الهی که بالاترین پاداش برای بندگان است به کسانی تعلق می‌گیرد که در راه خدا متحد، استوار و خالص باقی بمانند. این پیام که در دل آیه چهارم سوره صف نهفته است، همچنان برای جوامع اسلامی امروز نیز راهگشاست؛ جایی که وحدت و استقامت می‌تواند کلید پیروزی در برابر دشواری‌ها باشد.
