چالش‌های تأمین آب و راهکارهای مقابله با آن
آب به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین منابع طبیعی نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی هر منطقه ایفا می‌کند؛ در کشورهایی همچون ایران که در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان قرار گرفته‌اند، مدیریت بهینه منابع آب به یکی از چالش‌های اصلی تبدیل شده است.
استان اصفهان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی، کشاورزی و فرهنگی کشور با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود و وابستگی شدید به منابع آبی محدود، در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی در تأمین آب روبه‌رو شده است.
کاهش بارندگی، افت سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش حجم مخازن سدها به‌ویژه سد زاینده‌رود، استان اصفهان را در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار داده است.
سیدمحسن صالح، معاون بهره‌برداری و توسعه آب آبفای استان اصفهان به ایسنا می‌گوید: استان اصفهان به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین استان‌های کشور در زمینه مدیریت منابع آب، دارای دو شرکت آب‌وفاضلاب است که خدمات آب‌رسانی را به شهروندان ارائه می‌دهند. شرکت آب‌وفاضلاب استان اصفهان به‌جز شهرستان کاشان و شهرهای اقماری آن، مسئولیت تأمین آب‌وفاضلاب سایر شهرستان‌های استان را بر عهده دارد، این شرکت خدمات خود را به حدود چهار میلیون و ۹۳۰ هزار نفر ارائه می‌دهد که از این تعداد، چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در مناطق شهری و ۵۲۵ هزار نفر در مناطق روستایی ساکن هستند.
وی می‌افزاید: شهرستان کاشان به‌صورت مستقل عمل می‌کند و شرکت آب‌وفاضلاب این شهرستان، خدمات آب‌رسانی را به شهروندان کاشان و شهرهای اقماری آن ارائه می‌دهد، این تقسیم‌بندی موجب شده تا مدیریت منابع آب در استان اصفهان به‌صورت منطقه‌ای و با توجه به نیازهای خاص هر منطقه انجام شود.
تأمین آب در استان اصفهان
معاون بهره‌برداری و توسعه آب آبفای استان اصفهان ادامه می‌دهد: این استان از دو روش اصلی برای تأمین آب استفاده می‌کند. در روش اول، برخی شهرستان‌ها همچون شهرضا، سمیرم، دهاقان، نطنز و بادرود به‌صورت مستقل از منابع محلی همچون چاه‌ها، چشمه‌ها و قنات‌ها، آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند؛ این شهرستان‌ها به‌دلیل دسترسی به منابع آب محلی، کمتر وابسته به سامانه‌های مرکزی آب‌رسانی هستند.
صالح بیان می‌کند: سامانه آب‌رسانی اصفهان بزرگ، به‌عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین آب استان اصفهان بیش از ۸۶ درصد از آب مورد نیاز را برای بیش از ۶۰ شهر و ۳۸۰ روستا تأمین می‌کند، این سامانه بیشتر از سد زاینده‌رود تغذیه می‌شود که در حال حاضر با کاهش شدید بارندگی و کم‌آبی روبه‌رو است.
وی می‌گوید: بر اساس آمارهای جدید، میزان بارندگی در منطقه کوهرنگ نسبت به میانگین بلندمدت ۴۲ درصد کاهش پیدا کرده است، این کاهش بارندگی تأثیر مستقیمی بر حجم مخزن سد زاینده‌رود داشته است، به طوری که حجم مخزن این سد نسبت به سال گذشته ۴۴ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت ۷۵ درصد کاهش پیدا کرده است.
ناترازی در تأمین آب
معاون بهره‌برداری و توسعه آب آبفای استان اصفهان مطرح می‌کند: نیاز آبی این استان در شرایط اوج مصرف ۱۸.۹ مترمکعب بر ثانیه است، در حالی که حداکثر توان تأمین آب در بهترین شرایط ۱۵.۵ مترمکعب بر ثانیه است؛ این ناترازی به‌دلیل خشک شدن چاه‌های فلمن(در حدود سه متر مکعب بر ثانیه) و کاهش توان برداشت چاه‌های محلی از ۲.۵ مترمکعب بر ثانیه به ۱.۵ مترمکعب بر ثانیه ایجاد شده است، همچنین مشکلات در خطوط انتقال موجب شده است تا حدود ۱.۲ مترمکعب آب تولیدی در تصفیه‌خانه‌ها قابل انتقال نباشد.
صالح بیان می‌کند: با وجود کمک‌های سامانه دوم آب‌رسانی، میزان برداشت آب از این سامانه به طور متوسط از ۱.۸ مترمکعب بر ثانیه تجاوز نمی‌کند.
افزایش ظرفیت انتقال آب و پروژه‌های بهبود شبکه توزیع در استان اصفهان
وی می‌گوید: شرکت آب‌وفاضلاب استان اصفهان به‌منظور کاهش ناترازی آب، پروژه‌های متعددی را در دست اجرا دارد، یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها خط اضطراری آب‌رسانی گلدشت-خمینی‌شهر است، این پروژه با هدف تأمین آب مورد نیاز شهرهای گلدشت، ویلاشهر، خمینی‌شهر، کوشک، اصغرآباد و کهریزسنگ تعریف شده است، این مناطق در مجموع به حدود ۸۰۰ لیتر بر ثانیه آب نیاز دارند که در حال حاضر از سامانه اول آب‌رسانی تأمین می‌شود.
معاون بهره‌برداری و توسعه آب آبفای استان اصفهان ادامه می‌دهد: بخشی از طرح اضطراری سامانه دوم، شامل احداث ۱۱ کیلومتر خط انتقال با قطر ۸۰۰ میلی‌متر و اعتباری بالغ بر ۲۶۰ میلیارد تومان است، با اجرای این طرح انتظار می‌رود ۸۰۰ لیتر بر ثانیه به ظرفیت تأمین آب شهرستان خمینی‌شهر و ۴۰۰ لیتر بر ثانیه به شهرهای اطراف اضافه شود. در مجموع، این پروژه موجب افزایش ۱.۲ مترمکعب بر ثانیه آب به ظرفیت انتقال آب از سامانه دوم خواهد شد، با این اقدام استریم اول سامانه دوم آب‌رسانی به طور کامل به کار گرفته و بخشی از ناترازی آب جبران می‌شود.
صالح در ادامه می‌افزاید: با اجرای این پروژه ۱.۲ متر مکعب بر ثانیه از ناترازی ۳.۴ مترمکعبی جبران می‌شود، با این حال همچنان ۲.۲ مترمکعب بر ثانیه ناترازی باقی می‌ماند که حل آن منوط به تکمیل کامل سامانه دوم آب‌رسانی است و اجرای این پروژه نیز مشروط به تکمیل ۹ کیلومتر خط انتقال با قطر ۱۶۰۰ میلی‌متر به‌وسیله شرکت آب منطقه‌ای است که در حال حاضر با پیشرفت مناسبی در دست اجراست.
وی خاطر نشان می‌کند: سعی داریم که اجرای پروژه خط اضطراری انتقال آب تا اواخر اسفند سال جاری کامل شود و حوضچه‌ها، شیرخانه‌ها و اتصالات آن نیز قبل از رسیدن به فصل اوج مصرف(قبل از خرداد ۱۴۰۴) تکمیل شود، این اقدامات موجب می‌شود تا پروژه به موقع به بهره‌برداری برسد و فشار ناشی از افزایش مصرف در فصل تابستان تا حدودی کاهش پیدا کند.
معاون بهره‌برداری و توسعه آب آبفای استان اصفهان بیان می‌کند: علاوه‌بر پروژه خط اضطراری، شرکت آب‌وفاضلاب استان در حال اجرای پروژه‌های دیگری برای بهبود شبکه توزیع و کاهش افت فشار در مناطق مختلف استان است، این پروژه‌ها شامل اصلاحات در شبکه‌های توزیع آب در مناطق پرجمعیت اصفهان از جمله منطقه پنج خیابان‌های باهنر و صادقی)، منطقه چهار(خیابان‌های کاخ، سنبلستان، عسگریه، آل‌محمد و مولوی) و منطقه یک(خیابان مشتاق تا محدوده هشت‌بهشت‌غربی و گلزار) است. هدف از این اصلاحات، رفع مشکلات افت فشار و بهبود کیفیت توزیع آب در نقاط پرتراکم است، البته اجرای این پروژه‌ها منوط به تأمین منابع مالی و آب کافی است.
وی مطرح می‌کند: در یک سال اخیر حدود ۱۹ حلقه چاه، حفاری و تجهیز شده‌اند، این چاه‌ها توانسته‌اند ۱۷۰ لیتر بر ثانیه به ظرفیت تأمین آب استان اضافه کنند، با این حال به‌دلیل کاهش روزافزون سطح سفره‌های آب زیرزمینی نمی‌توان به طور کامل به این چاه‌ها متکی بود، به همین دلیل برنامه‌هایی برای بهسازی چاه‌های موجود و ارتقای شرایط تأمین انرژی آن‌ها در دست اجراست.
معاون بهره‌برداری و توسعه آب آبفای استان اصفهان ادامه می‌دهد: پیش‌بینی تجهیزات و ماشین‌آلات برای تأمین برق اضطراری(مانند دیزل‌ژنراتورها) از جمله این برنامه‌هاست، این اقدامات ضروری هستند، چراکه در صورت قطعی برق یا کمبود آن حتی اگر منابع آب کافی وجود داشته باشد، توزیع آب با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
صالح متذکر می‌شود: در صورتی که بارش‌ها ادامه پیدا نکند، عملکرد چاه‌های حفاری‌شده به‌صورت روزافزون کاهش پیدا می‌کند، با وجود این شرکت آب‌وفاضلاب استان اصفهان در حال انجام اقدامات گسترده‌ای برای بهسازی چاه‌های موجود است. از جمله این اقدامات می‌توان به ارتقای شرایط تأمین انرژی، پیشگیری از مشکلات فنی و تجهیز ایستگاه‌های پمپاژ به ماشین‌آلات و ژنراتورهای اضطراری اشاره کرد، این اقدامات ضروری هستند، همان طور که گفته شد، در صورت ناترازی در تأمین برق حتی اگر منابع آب کافی وجود داشته باشد، توزیع آب با اختلال روبه‌رو خواهد شد.
وی می‌افزاید: برای مقابله با این چالش، هماهنگی‌هایی با شرکت توزیع برق صورت گرفته است، همچنین اقداماتی برای پیش‌بینی قطعی‌های برق به‌ویژه در ساعات غیرپیک در حال انجام است، یکی از مهم‌ترین این اقدامات تعویض دستگاه‌های دیزل‌ژنراتور سیار و ثابت در ایستگاه‌های پمپاژ است، این تجهیزات نقش حیاتی در تضمین تداوم تأمین آب در شرایط اضطراری دارند.
معاون بهره‌برداری و توسعه آبفای استان اصفهان می‌گوید: در زمینه مدیریت فشار با استفاده از تجهیزات و ابزار دقیق، اقداماتی انجام شده است، یک سیستم مرکزی به‌صورت ۲۴ ساعته کل سامانه تأمین و توزیع آب را رصد و مدیریت فشار در زون‌های مختلف شهرها را اعمال می‌کند تا حداقل فشار استاندارد در همه شرایط حفظ شود. با احداث حدود ۶۰۰ ایستگاه برخط در شبکه توزیع، این ایستگاه‌های نظارت و پایش فشار به‌عنوان بزرگترین شبکه فشارسنجی کشور در اصفهان فعال هستند، این شبکه چندین سال است که مدیریت می‌شود و به‌روزرسانی و تعمیرات این ایستگاه‌ها را ادامه می‌دهیم تا از اطلاعات آن‌ها به بهترین شکل استفاده کنیم.
اصفهان پیشتاز در مدیریت مصرف آب کشور
صالح اظهار می‌کند: استان اصفهان به‌دلیل غنای فرهنگی مردم و تلاش‌های انجام‌شده برای آموزش همگانی و حساس‌سازی جامعه در دو دهه اخیر نسبت به شرایط فقر آبی، به یکی از استان‌های پیشرو در مصرف بهینه آب تبدیل شده است، یکی از دلایل آن همدل و همراه بودن مردم است.
وی می‌افزاید: در حال حاضر استان اصفهان کم‌ترین میزان سرانه مصرف خانگی آب کشور را دارد، به ازای هر نفر به طور متوسط ۱۷۰ لیتر در شبانه‌روز، آب در بخش خانگی مصرف می‌شود، همچنین در بخش سرانه تولید آب، استان اصفهان با ۲۴۳ لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌روز یکی از بهترین شرایط کشور را دارد و ۱۵ درصد از میانگین کشوری پایین‌تر است، این دستاوردها ناشی از همراهی و همکاری مردم و مسئولان در سراسر استان است.
معاون بهره‌برداری و توسعه آب آبفای استان اصفهان ادامه می‌دهد: استان اصفهان چندین سال است که رتبه اول کشوری را در زمینه کم‌ترین میزان هدررفت آب در شبکه توزیع به خود اختصاص داده است. میزان هدررفت آب در این استان ۱۷.۶۹ درصد است که نسبت به میانگین کشوری ۵۴ درصد پایین‌تر است، این شاخص افتخارآمیز نشان‌دهنده تلاش‌ها و همکاری‌های گسترده در سراسر استان است.
صالح بیان می‌کند: الگوی مصرف آب در بخش خانگی استان اصفهان طبق تعرفه ابلاغی وزارت نیرو، ۱۴ مترمکعب به ازای هر واحد مسکونی در ماه تعریف شده است که ۷۰ درصد از مشترکان استان کمتر از این میزان الگو، مصرف دارند و می‌توان گفت که حتی ۱۴ درصد از مشترکان کمتر از پنج متر مکعب در ماه آب مصرف می‌کنند، این آمار نشان‌دهنده درک کامل مردم از شرایط و رعایت الگوی مصرف است.
انتهای پیام
