چرا کرونا در بهار آمار صعودی پیدا کرده است؟ | کودکان را با این علائم کرونا نزد پزشک ببرید | چند نکته درباره ویروسی که حجاج را تهدید می‌کند
همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: تازگی‌ها، یعنی همین اواخر اردیبهشت ۱۴۰۴ مراجعه مردم به مراکز درمانی بابت بیماری‌های ویروسی و عفونی زیادتر و معنادارتر شده است. احتمال شیوع ویروس «مرس» در عربستان و در موعدی که زمان رفت‌وآمد حاجیان است هم نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. از سویی وزارت بهداشت از افزایش شیوع کرونا خبر می‌دهد و متخصصان هم از آمار بالای مراجعات. داده‌های رسمی این وزارتخانه نشان می‌دهد که ویروس کرونا با ۱۰.۸ درصد در صدر موارد ابتلا ویروس‌های شایع تنفسی قرار دارد و این عدد در اسفند ۱۴۰۳ چیزی حدود ۱.۸ درصد بوده است. بحث ویروس «مرس» در عربستان و در موعدی که زمان رفت و آمد حاجیان است هم نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. [ویروسی که حجاج را تهدید می‌کند، چه علائمی دارد؟] ترکیب این دو، البته ممکن است بعضی‌ها را حسابی نگران کند. اما اصل ماجرا چیست؟ آیا باید نگران باشیم؟ آیا کرونا در حال اوج گرفتن است؟ آیا باید نگران شیوع مرس هم باشیم؟ اینها سؤالاتی است که طبیعتا نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم و باید افکار عمومی را به خوبی درباره‌اش توجیه کنیم. در این باره، برند تندرستی تلویزیون همشهری، میزگردی را برگزار کرد و جنبه‌های مختلف موضوع را مورد واکاوی قرار داد. مهمانان حضوری و تلفنی این میزگرد دکتر رویا محمدی، متخصص اطفال و عضو هیأت علمی بیمارستان مرکز طبی کودکان، دکتر طلعت مختاری آزاد، ویروس‌شناس و عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکتر محمدرضا ناظر، استادتمام بیماری‌های عفونی بودند که به این دغدغه‌ها پاسخ دادند.
ماهیت سویه‌های جدید کرونا
طلعت مختاری درباره سویه جدید کرونا که اکنون منجر به افزایش آمار مبتلایان شده می‌گوید: سارس کرونا ویروس۲ شبیه آنفلوآنزا تغییر می‌کند اما تغییراتی که اخیرا اعلام شده بسیار گسترده نیست و جزئی هستند. یعنی آنقدر مانند دوران اوج کرونا تغییر نکرده که مشابه آن زمان یکدفعه از سویه آلفا به بتا می‌رفتیم و به یکباره سویه اومیکرون هم آمد. واکسنی هم که تهیه شده مناسب این ویروس‌های دارای تغییرات جزئی هستند.
علائم بیماران
ناظر هم درباره آمار مراجعات عنوان می‌کند: اخیرا مراجعات بیماران افزایش یافته و افراد علائم متفاوتی هم دارند. آن دسته از افرادی که واکسن زده‌اند، فرم خفیف بیماری را می‌گیرند، یعنی تب کوتاه مدت و علائمی از جمله سرفه. اما کسانی که سابقه واکسیناسیون ندارند به احتمال زیاد فرم شدید بیماری را تجربه می‌کنند. در حال حاضر همه مدل بیمار داریم و هم مداواری سرپایی می‌گیرند و هم بستری می‌شوند. بیمارانی هم داریم که زیر دستگاه می‌روند.
وضعیت کرونا در کودکان
محمدی هم درباره آمار ابتلای کودکان می‌گوید: کودکان هم درگیر کرونا با سویه اخیر شده‌اند بیشتر از بزرگسالان نیست. به نظر می‌رسد درگیری در کودکان و بزرگسالان به یک اندازه است. ما هم در این مدت افزایش تعداد کودکان بیمار را داشتیم که بیشتر با علائم تنفسی مراجعه می‌کنند و تست‌های مثبت کرونا دارند. علائم ویروس هم خیلی از ویروس‌های دیگر متفاوت نیست.
این متخصص درباره علائم کرونا در کودکان هم بیان می‌کند: بیشتر مراجعان علائمی معمول از جمله آبریزش بینی، سرفه و خس خس سینه تا علائم شدیدتر مانند سختی در تنفس دارند. ما بیشتر افرادی که با سختی در تنفس مواجه‌اند را بستری می‌کنیم. کودکانی که علائم ملایمی کارشان به بستری نمی‌کشد.
به گفته محمدی زمان مداوای بکودکان هم همان ۳ تا ۵ روز است و در موارد شدیدتر ۵ تا ۷ روز ادامه دارد. این متخصص البته تاکید می‌کند، وضعیت شیوع در میان کودکان نگران کننده نیست و آن علائم شدیدی که در بحران‌های قبلی ویروسی مشاهده می‌شد اکنون وجود ندارد.
چرا کرونا در گرما؟
مختاری در ادامه برنامه از نظارت‌های وزارت بهداشت بر شیوع کرونا خبر می‌دهد و می‌گوید: چند مرکز در ایران به طور مرتب نمونه‌های تست و آزمایش را درباره بیماران سرپایی و بستری بررسی می‌کنند. در این موارد وضعیت تنفسی در نمونه‌های ارسالی به طور ماهانه بررسی می‌شود. چند هفته قبل درصد ابتلا به آنفلوآنزا بالا بود و اکنون درصد ابتلا به کرونا و سایر ویروس‌های تنفسی مثبت است. البته کرونا در حال حاضر آمار بالاتری دارد اما ژنوتایپ‌های ویروس تغییر زیادی ندارند.
او درباره دلیل افزایش موارد ابتلا با وجود فصل گرما بیان می‌کند: افزایش ابتلا به کرونا بیشتر در کشورهایی از چین و چین‌تایپه و تایلند در فصل گرما به دلیل افزایش میزان مسافرت‌ها، تجمع‌ها و افت ایمنی است که ایجاد شده و منجر به افزایش موارد ابتلا به کروناست.
این ویروس شناس تاکید می‌کند: این گونه نیست که طی فصل تابستان کسی مبتلا به بیماری ویروسی نشود. به دلیل اینکه کرونا ویروس جدید در زمان پاندمی و زمانی که سیستم ایمنی بدن ما آن را نمی‌شناخت؛ تلفات زیادی داشت. اکنون ما نسبت به بسیاری از ویروس‌ها حساسیت پیدا کرده‌ایم. اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که بسیاری از ویروس‌ها در همه فصول سال در گردش هستند. البته ویروس‌ها لزوما علائم بالینی ایجاد نمی‌کنند، اما زمانی که ویروس تغییر و حتی تغییر جزئی ئدارد، با تغییر آنتی بادی و ایمنی ایجاد شده در بدن شاید نتواند به خوبی با ویروس مقابله کند. بنابراین احتمال بروز دوره‌هایی با عنوان پیک و نه پاندمی وجود دارد. اپیدمی یا پاندمی زمانی رخ می‌دهد که تغییرات خیلی زیادی در یک ویروس رخ دهد. اما در صورت بروز تغییرات جزیی نهایت اتفاق در حد بروز یک دوره پیک خواهد بود.
باید ویروس‌ها را شناسایی کنیم
ناظر اما در پاسخ به این سوال که آیا تزریق واکسن با وجود شیوع دوباره بیماری ضرورت دارد، بیان می‌کند: اول باید دید که که ویروس کرونای در حال گردش چه نوع سویه‌ای است، امکان دارد ما برای ایمن شدن واکسن بزنیم اما روی این یروس جدید تاثیری نداشته باشد و نتواند سیستم ایمنی را تحریک و ایمنی ایجاد کند. امکان دارد این ویروس آنقدر موتاسیون (جهش) کرده باشد که دارای چهره متفاوتی نسبت به سایر ویروس‌های کرونا باشد.
به گفته این متخصص عفونی، امروزه در دنیا همه چیز را به صورت مولکولی سلولی مورد بررسی قرار می‌دهند و معرفی می‌کنند. برای شناسایی سویه‌ها در کشور ما هم باید کار و سرمایه‌گذاری بیشتری صورت بگیرد. این مساله می‌تواند منجر به کاهش مصرف داروهای ضد ویروس و آنتی‌بیوتیک شود. تعداد و دانش میکروبیولویژیست‌های ما بالاست اگر یک سیستم میکروبیولوژی قوی داشتیم، می‌توانستیم با وجود این ظرفیت تشخیص‌های بهتری داشته باشیم. تشخیص دقیق هم می‌تواند حجم مصرف دارو را کاهش دهد. می‌توانیم در آزمایشگاه‌های خودمان نقطه‌زنی کنیم و به طور دقیق متوجه شویم که چه باکتری و ویروسی در کشور شایع است و چه نوع ضد ویروس، باکتری و آنتی بیوتیکی باید تجویز شود.
البته در تکمیل این موضوع مختاری عنوان می‌کند: یک شبکه آزمایشکاهی در کشور وجود دارد که عفونت‌های ویروسی و تنفسی را شناسایی می‌کند. از نظر تشخیص ژنوتایپ هم دانشکده بهداشت بخش ویروس‌شناسی و هم انستیتو پاستور در زمینه تشخیص ویروس‌های مختلف از حمله ویروس کرونا فعال هستند. باید توجه داشته باشیم که تغییر ژنوتایپ باعث نمی‌شود که نوع درمان تغییر کند. خیلی از ویروس‌ها درمان مشخصی ندارند و محدود بیماری‌های ویروسی هستند که درمان‌پذیرند. این طور نیست که اگر ویروس کرونایی هم تغییر کند، داروهایی که باید برای درمان آن در نظر بگیرید متفاوت است. به عنوان مثال همان داروهای امیکرون برای سایر ژنوتایپ‌ها نیز کاربرد درمانی دارد. بنابراین از نظر درمان انوع ژنوتایپ اهمیتی ندارد. اما از نظر اینکه ژنوتایپی هست و چه ژنوتایپی باید در فرمول واکسن باشد مهم است.
چه زمانی کودکان به درمانگاه مراجعه کنند؟
محمدی درباره این که خانواده‌ها با چه علائمی در کودکان به پزشک مراجعه کنند، عنوان می‌کند: افزایش آگاهی در زمینه ویروس‌ها با اجرای چنین برنامه‌هایی خوب است اما می‌تواند یک یک نگرانی عمومی هم ایجاد کند. این مساله می‌تواند افزایش مراجعات غیرضروری به مطب‌ها، کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها را عهم رقم بزند که باعث می‌شود جمعیتی که مبتلا به ویروس‌های مختلفی هستند، در یک محیط مشترکی قرار بگیرند و ویروس‌ها را به هم انتقال دهند. بهتر است خانواده‌ها آگاه باشند که با علائم خفیف شبیه سرماخوردگی، یعنی تب خفیفی یا سرفه و آبریزش بینی، لزومی به مراجعه به مراکز درمانی نیست و درمان‌های خانگی نظیر استفاده از استامینوفن و مصرف مایعات توصیه می‌شود.
او ادامه می‌دهد: اما در چند مورد باید به متخصص یا بیمارستان مراجعه کنند؛ تب شدید و بالای ۳۸.۵ درجه که بیشتر از سه روز طول بکشد، همچنین بروز علائم سختی تنفس در کودک.
شیر شتر نخورید مرس نگیرید
مختاری درباره نگرانی‌ها از ورود مرس به کشور با بازگشت حجاج به ایران بیان می‌کند: ما در خانواده کرونا ۷ ویروس داریم. ۴ مورد مهم نیستند، اما سه مورد دیگر اهمیت زیادی دارند. مرس یکی از آن‌هاست که آمار مرگ و میر ناشی از ابتلای آن ۳۶ درصد است، در حالی که خطر مرگ بر اثر ابتلا به کرونا یک درصد بود. سال‌های گذشته ما ۵ مورد ابتلا به مرس در کشور داشتیم که همان زائران سفر خج بودند. هشدارهای متعددی درباره این ویروس به این دلیل است که از ۱۱ اسفند سال قبل تا اواخر فروردین امسال ۹ مورد ابتلا به ویروس مرس در عربستان مشاهده شده و ۲ بیمار هم فوت کردند.
او درباره اقدامات پیشگیرانه درباره ویروس مرس هم توضیح می‌دهد: یکی از مهمترین عوامل ابتلا به این بیماری شیر شتر است و توصیه می‌شد مسافران حج شیر شتر نخورند. همچنین توصیه می‌شود که مسافران از حج آمده اگر بیماری تنفسی دارند به ملاقات آنها نرویم. چرا که واقعا مرس به مراتب از کووید خطرناک‌تر است و مرگ ومیر بالاتری دارد. مرس یک بیماری تنفسی است و علائم آن چندان فرقی نمی‌کند. در صورت شیوع هم افراد باید دست‌های خود را خوب بشویند، در اماکن عمومی با تجمع زیاد ماسک بزنند.
درمان‌های اختصاصی برای ویروس‌های امروزی
ناظر هم در ادامه برنامه به درمان‌های اختصاصی برای ویروس‌های امروزی اشاره می‌کند و می‌گوید: پس از کرونا مردم آشنایی و بینش خوبی از بیماری‌های تنفسی پیدا کردند. عفونت‌های ویروسی مانند گذشته نیست و تنها به یک سرماخوردگی ساده ختم نمی‌شود. احتمال درگیری ریوی هم وجود دارد. سه سوش مهم ویروس پاراآنفلوآنزا می‌تواند ریه را مورد هدف قرار دهد. راینوویروس‌ها بیش از ۱۶۰ مورد شده‌اند و بسیاری از آنها علائمی نظیر سرفه دارند. ویروس‌های کرونا که دیگر سلاطین درگیری ریوی هستند. پزشکان قدیمی ما حرف‌های درمانی خوبی می‌زدند و می‌گفتند در زمان ابتلا به بیماری‌های ویروسی استراحت کنید چرا که ضد ویروس نداریم. اما امروزه در دنیا حتی متاپنوموویروس، ویروس‌های آراس‌وی همه درمان ضدویروسی اختصاصی دارند، البته به شرطی که ویروس و نوع آن را درست تشخیص دهیم.
۲ فاکتور تقویت سیستم ایمنی
محمدی اما به یک نکته جالب اشاره می‌کند، این که ابتلا به سرماخوردگی و ویروس برای سلامتی خوب است و در توضیح بیشتر بیان می‌کند: برای تقویت سیستم ایمنی بدن، زندگی سالم توصیه می‌شود. شاید امروزه در عموم مردم بیشتر باب شده به دنبال شربت‌ها یا مکمل‌ها یا داروهایی برای درمان ویروس‌ها و بیماری‌ها باشند اما آن چیزی که سیستم ایمنی را قوی می‌کند تغذیه و فعالیت بدنی مناسب است. ورزش و تحرک به ویژه باید در کودکان مورد توجه قرار بگیرد.
او با تاکید بر این که این دو عامل تقویت کننده سیستم ایمنی بدن هستند، ادامه می‌دهد: مواجهه با ویروس‌های کمتر خطرناک هم می‌تواند ارتقای سیستم بدن شود. آن مواجهه شدیدی که با کرونا داشتیم اکنون باعث شده سطح ایمنی خوبی داشته باشیم. ابتلا به این ویروس‌ها باعث تحریک سیستم ایمنی بدن و آماده شدن آن برای ورود ویروس‌ها به بدن می‌شود. البته ما توصیه نمی‌کنیم که خانواده‌ها خودشان یا کودکان را در معرض سرماخوردگی قرار دهند اما توصیه به تغذیه و فعالیت بدنی باید جدی گرفته شود.
ریه کودکان بهتر بازسازی می‌شود
به گفته محمدی تحقیقات نشان داده که ریه کودکان سریع‌تر بازسازی می‌شود. البته سیستم امینی بدن آنها با بسیاری از ویروس‌ها و بیماری‌ها مواجه نشده و چندان قوی نیست، اما قدرت بازسازی خوبی دارد. این گونه هم نیست که بگوئیم کرونا هیچ خطری برای کودکان ندارد و آمار مرگ و میر هر چند خیلی کم به دلیل کرونا در کودکان داشته‌ایم. به همین دلیل باید موارد بهداشتی از سوی این گروه‌ها هم رعایت شود. کودکان هم در زمان شیوع بیماری‌های تنفسی باید شست وشوی دستان خود را مورد توجه قرار دهند و در مکان‌هایی که تجمع انسانی بالاست ماسک بزنند.
بیشتر بخوانید:
- کرونای جدید چگونه است و چه علائمی دارد؟
- شیوع یک گونه جدید ویروس کرونا در جهان در حال افزایش است
