گشت و گذار در معروف ترین خانه وقفی پایتخت

همشهری آنلاین- مهدیه تقوی راد: سال‌ها بعد محسن مقدم – استاد باستان‌شناسیدانشگاه تهران -در کنار فعالیت‌های علمی با توجه به علاقه خود به فرهنگ و هنر، مجموعه‌ بسیار نفیسی از آثار هنری را در خانه پدری به نمایش گذاشت. بسیاری از این آثار ارزشمند مانند کاشی، آینه‌کاری، حجاری‌ها و سایر تزیینات وابسته به معماری با الهام از فضاهای سنتی و تاریخی در این عمارت قدیمی به نمایش گذاشته شده است. محسن مقدم این خانه را وقف دانشگاه تهران کرد و حالا خانه موزه مقدم یکی از تاریخی‌ترین موزه‌های وقفی پایتخت محسوب می شود.

خانه موزه مقدم

نشانی: خیابان امام خمینی(ره)، چهارراه سپه، نرسیده به خیابان ولیعصر(عج)

ساعت فعالیت:۹ تا ۱۶

هزینه: ۳۰ هزار تومان

گنجینه سفالینه‌ها

در ابتدای ورود به موزه و بعد از گذشتن از دالانی که موزه را از خیابان جدا می کند، به حیاط بیرونی می رسید. در این حیاط ساختمانی را مشاهده می کنید که ایوان آن با ستون‌های قاجاری و کاشی‌های آبی زنگ تزیین شده است. در اتاق تابستانه این ساختمان می‌توانید انواع سفالینه‌ها، ابزارهای سنگی، مفرغینه‌ها، شیشه‌ها، مهرها، اثر مهرها، اشیای فلزی و … را مشاهده کنید. اتاق پیشخوان به معرفی آثار و فعالیت‌های علمی استاد مقدم و لوازم شخصی و آثاری از صنایع دستی ایران و سایر ملل اختصاص دارد. حوضخانه هم در زیر سالن پذیرایی قرار گرفته است.

ساختمان اربابی

این ساختمان در زمان زندگی دکتر محسن مقدم در سال ۱۳۴۵ به شکل قلعه‌های قرون وسطی اروپا برای همسر فرانسوی استاد ساخته شده است. این ساختمان با چند پله از حیاط جدا می شود و از بالای پله‌ها و داخل اتاق‌ها می‌توان به تمام قسمت های موزه اشراف داشت. هنگامی که وارد این ساختمان شوید، می‌توانید از بخش‌های دیگری همچون اتاق کدخدا و حمام دیدن کنید که با کاشی‌های زیبا تزئین شده است. علاوه بر این اتاقی با نام درویش در این بنا به چشم می‌خورد که در آن مجموعه‌ای از وسایل دراویش قدیمی تهران در معرض بازدید قرار گرفته است. همچنین اتاق دیگری با نام تدخین نیز به نگهداری وسایل درویش‌ها و وسایل قدیمی مانند قلیان و پیپ اختصاص یافته است.

ایوان قاجار

در ضلع شمالی ساختمان اربابی (برج) ایوانی بر پایه چند ستون و طاق به چشم می خورد. این ایوان با کاشی‌هایی از دوران قاجار تزیین شده است. در وسط این ایوان حوضچه مرمری کوچکی متعلق به حمام فتحعلی‌شاه قرار گرفته که آب آن از طریق یک جوی باریک به داخل استخر می ریزد. ایوان و استخر در سال ۱۳۳۵ در جریان سفر محسن مقدم به اسپانیا، با الهام از باغ الحمراء (باغی از دوران صدر اسلام اسپانیا) الگوبرداری و با استفاده از تعدادی فواره قدیمی اجرا شد. در روبه روی این ایوان می‌توانید حوضی را ببینید که تصویر ایوان را در خود منعکس می‌کند. دور تا دور حوض گلدان‌های شمعدانی فرا گرفته و فواره‌ای در میان آن آهنگ زیبای‌ آب فضای حیاط را برای مهمانان دلپذیرتر می‌کند.

دیوار تجدد

از چند ستون مارپیچی و تعدادی طاق بر روی این ستون‌ها با تزیینات کاشی ساخته شده است. پایه ستون‌های این دیوار مشابه پایه ستون‌های کاخ چهل ستون اصفهان حجاری شده است.محسن مقدم پایه ستون‌ها را در هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین شاه قاجار به این محل انتقال داده است. این دیوار توسط مهندس هوشنگ سیحون طراحی و اجرا شده است. هوشنگ سیحون معمار زبر دستی بود که بناهای معروف زیادی را مانند آرامگاه بوعلی‌سینا، خیام، نادرشاه افشار، فردوسی و کمال‌الملک طراحی کرده است. دیوار تجدد در موزه مقدم، دو حیاط اندرونی و بیرونی را به از یکدیگر جدا می کند. سه پله سنگی شما را از زیر این دیوار به حیاط اندرونی می رساند.

بخش‌های متنوع موزه مقدم

خانه موزه مقدم بخش‌های مختلفی برای بازدید دارد. واقف این موزه از تمام قسمتهای خانه برای نگهداری آثار تاریخی استفاده کرده است و برای تماشای همه بخش‌ها، ۲ ساعتی زمان نیاز دارید.

– کارگاه (کتابخانه) : این مکان کارگاه (آتلیه) محسن مقدم بوده است که در سال ۱۳۳۷ ساخته شده است. در حال حاضر با هدف نگهداری از کتاب‌های دکتر مقدم و دیگر کتاب‌های مرتبط با باستان‌شناسی و هنر برای استفاده پژوهشگران و عموم مردم، تبدیل به کتابخانه شده است.

– گلخانه: در ضلع شمال غربی خانه مقدم، گلخانه‌ای مزین به کاشی‌های لعابدار قدیمی و سازه‌های سنگی حجاری شده با طرح گل و گیاه ایجاد شده است.

– اتاق صدف: این اتاق با انواع صدف‌های دریایی و قطعه سنگ‌های تزئیتی با نظم خاصی آراسته شده است.

– اتاق قاجار (سالن زمستانی) : در این اتاق آثاری همچون: شومینه‌ای از استراحتگاه ناصرالدین شاه قاجار، طاقچه گچبری، نقاشی روی شیشه و پشت شیشه، مجموعه ای از اسناد و مدارک، مهرهای خانوادگی، مدال ها و نشان های دریافتی استاد مقدم و همسرش به نمایش درآمده است.

-نمایشگاه سفال‌های پیش از تاریخ: در این بخش ۹۴ اثر سفالی از دوران پیش از تاریخ نگهداری می شود که از این تعداد، ۱۴ اثر متعلق به عصر مفرغ و منسوب به تپه گیان نهاوند و ۸۰ اثر دیگر دربردارنده سفالینه های خاکستری منتسب به محوطه های عصر آهن منطقه دیلمان و محوطه خوروین است.